Πέρυσι, 12.690 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπέβαλαν αίτηση παροχής ασύλου στην ΕΕ. Μερικοί δεν έχουν κανέναν να τους βοηθήσει στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βρίσκονται σε εξαιρετικά ευάλωτη θέση καθώς αντιμετωπίζουν προβλήματα, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της διαδικασίας παροχής ασύλου.

 Βασιζόμενη σε πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ, η Επιτροπή προτείνει να αποσαφηνιστεί ποιο κράτος μέλος είναι αρμόδιο να εξετάζει τις αιτήσεις ασύλου που υποβάλλουν ασυνόδευτα ανήλικα άτομα. Ειδικότερα, η πρόταση θα βελτιώσει τη θέση των ανηλίκων που ζητούν διεθνή προστασία και δεν έχουν γονείς, αδέλφια ή άλλους συγγενείς στο έδαφος της ΕΕ.

Καταρχήν, η αίτηση ανηλίκου που ζητά διεθνή προστασία και βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, εξετάζεται από το κράτος μέλος στο οποίο υποβλήθηκε η αίτηση και στο οποίο βρίσκεται ο ανήλικος. Ο αιτών παραμένει στο έδαφος του εν λόγω κράτους μέλους κατά τη διάρκεια της εξέτασης της αίτησής του, εκτός αν αυτό δεν είναι προς το υπέρτερο συμφέρον του.

«Τα δικαιώματα του παιδιού πρέπει πάντα να προηγούνται. Χρειαζόμαστε σαφέστερους και περισσότερο προβλέψιμους ευρωπαϊκούς κανόνες για την παροχή ασύλου σε ασυνόδευτους ανηλίκους. Η πρότασή μας θα διασφαλίσει ότι θα επικρατεί πάντα το υπέρτερο συμφέρον των ανηλίκων όταν ακολουθείται η διαδικασία του Δουβλίνου και ότι οι ανήλικοι αυτοί δεν θα μεταφέρονται ασκόπως από ένα κράτος μέλος σε άλλο. Οι ανήλικοι θα έχουν ταχύτερη πρόσβαση στις διαδικασίες απόδοσης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Έτσι θα βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του κοινού μας συστήματος παροχής ασύλου για ορισμένα από τα πλέον ευάλωτα άτομα», δήλωσε η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Σεσίλια Μάλμστρομ.

Η σημερινή πρόταση τροποποίησης του κανονισμού του Δουβλίνου παρέχει ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την ευθύνη για την εξέταση αιτήσεων διεθνούς προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων οι οποίοι δεν έχουν οικογένεια ή συγγενείς στο έδαφος της ΕΕ και καλύπτει τις δύο πιθανές περιπτώσεις ανηλίκων σε τέτοια κατάσταση:

• Όταν ο ανήλικος έχει υποβάλει ταυτόχρονα σε πολλά κράτη μέλη αίτηση για διεθνή προστασία, περιλαμβανομένου και του κράτους μέλους όπου βρίσκεται προς το παρόν, αυτό το κράτος μέλος θα είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης (εφόσον αυτό εξυπηρετεί το υπέρτερο συμφέρον του ανηλίκου).
• Όταν ο ανήλικος που ζητά διεθνή προστασία βρίσκεται στο έδαφος κράτους μέλους χωρίς να έχει υποβάλει εκεί αίτηση, αυτό το κράτος μέλος πρέπει να του παρέχει πραγματική δυνατότητα υποβολής αίτησης εκεί.
• Αν ο ανήλικος αποφασίσει να υποβάλει αίτηση σ΄αυτό το κράτος μέλος, θα παραμείνει στο εν λόγω κράτος, το οποίο πλέον θα είναι πλέον υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης (εφόσον αυτό εξυπηρετεί το υπέρτερο συμφέρον του ανηλίκου).
• Αν ο ανήλικος αποφασίσει να μην υποβάλει αίτηση στο κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται, τότε υπεύθυνο θα είναι το κράτος μέλος στο οποίο ο ανήλικος κατέθεσε την πλέον πρόσφατη αίτησή του, εκτός αν αυτό δεν είναι προς το υπέρτερο συμφέρον του.

Για να καθοριστεί από κοινού το υπεύθυνο κράτος μέλος και να αποφεύγονται οι συγκρούσεις συμφέροντος, τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη συνεργάζονται κατά την αξιολόγηση του υπέρτερου συμφέροντος του ανηλίκου.

Τέλος, για να διευκολύνεται η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και να αποφεύγονται περιπτώσεις εκμετάλλευσης, η πρόταση προβλέπει ότι τα κράτη μέλη ενημερώνονται αμοιβαία για κάθε νέα ευθύνη που αναλαμβάνουν.

Η πρόταση της Επιτροπής θα συζητηθεί στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Η Επιτροπή ελπίζει ότι θα επιτευχθεί συμφωνία κατά την Ιταλική Προεδρία.

Ιστορικό

Ο κανονισμός του Δουβλίνου καθορίζει κριτήρια και μηχανισμούς προσδιορισμού του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση μιας αίτησης διεθνούς προστασίας, η οποία υποβάλλεται σε κράτος μέλος. Για τη θεμελίωση της ευθύνης, εφαρμόζονται ιεραρχημένα κριτήρια που εκτείνονται από θέματα σχετικά με την οικογένεια, την έκδοση βίζας ή την άδεια διαμονής σε ένα κράτος μέλος, μέχρι το εάν ο ανήλικος έχει εισέλθει παράνομα ή νόμιμα στην ΕΕ.

Όταν ο νέος κανονισμός του Δουβλίνου (γνωστός ως «Δουβλίνο III») εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2013, η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επανεξετάσει τις ασάφειες της διάταξης για τους ασυνόδευτους ανηλίκους που δεν έχουν γονείς, αδέλφια ή άλλους συγγενείς στο έδαφος των κρατών μελών, και να λάβει υπόψη τη σχετική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (απόφαση στην υπόθεση C-648/11MA and Othersvs. Secretary of State for the Home Department, που εκδόθηκε στις 6 Ιουνίου 2013).

Ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ προβλέπει επίσης εγγυήσεις που ισχύουν για όλους τους ανηλίκους που υπόκεινται στη «διαδικασία του Δουβλίνου» (άρθρο 6), όπως: η εξασφάλιση εκπροσώπου για τους ασυνόδευτους ανηλίκους· η προσπάθεια εντοπισμού των μελών της οικογένειας των ασυνόδευτων ανηλίκων το συντομότερο δυνατό· η συνεκτίμηση της δυνατότητας επανένωσης της οικογένειας, της ευζωίας και της κοινωνικής ανάπτυξης του ασυνόδευτου ανηλίκου, καθώς και της ασφάλειάς του και των απόψεών του, κατά την αξιολόγηση του υπέρτερου συμφέροντος.

Ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2014, σε όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων του ΗΒ και της Ιρλανδίας, καθώς και της Δανίας (δυνάμει διεθνούς συμφωνίας που έχει συναφθεί το 2006 μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Δανίας), καθώς και στις τέσσερις χώρες εκτός της ΕΕ οι οποίες συμμετέχουν στον Χώρο Σένγκεν (Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Λιχτενστάιν).