Νέους κανόνες, που θα διευκρινίζουν το πώς οι φύλακες των συνόρων που συμμετέχουν σε θαλάσσιες επιχειρήσεις του ευρωπαϊκού οργανισμού για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων (Frontex) θα πρέπει να συμπεριφέρονται στους μετανάστες και πού θα πρέπει να τους αποβιβάζουν, ενέκριναν οι ευρωβουλευτές την Τετάρτη. Ο εν λόγω κανονισμός, που έχει ήδη συμφωνηθεί ανεπίσημα μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, αναμένεται να τεθεί σε ισχύ πριν από το καλοκαίρι.
«Αυτοί οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν στον ευρωπαϊκό οργανισμό Frontex να πραγματοποιεί πιο αποτελεσματικές επιχειρήσεις και να αποτρέπει θανάτους στη θάλασσα. Συνδυάζουν, επομένως, την ανάγκη για ασφάλεια και το καθήκον μας να προστατεύουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο εισηγητής Carlos Coelho (ΕΛΚ, Πορτογαλία).
Υποχρεωτικοί οι κανόνες για την έρευνα και τη διάσωση
Σύμφωνα με το ατύπως συμφωνηθέν κείμενο μεταξύ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, οι φύλακες των συνόρων που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις του Frontex έχουν σαφές καθήκον να σώζουν ζωές. Οι κανόνες που διέπουν τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και την αποβίβαση των μεταναστών θα καλύπτουν μόνο τις δράσεις που συντονίζονται από τον Frontex. Με τον τρόπο αυτό, θα αποφεύγεται οποιαδήποτε σύγχυση λόγω διαφορετικών ερμηνειών του διεθνές δικαίου και των πρακτικών από τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Εντοπισμός των ευάλωτων ατόμων
Το «επιχειρησιακό σχέδιο» του Frontex σχετικά με τις συντονισμένες επιχειρήσεις επιτήρησης των συνόρων θα περιλαμβάνει στο εξής διαδικασίες με στόχο να εντοπίζονται και να λαμβάνουν βοήθεια τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, τα θύματα εμπορίας ανθρώπων, οι ασυνόδευτοι ανήλικες και άλλα ευάλωτα άτομα. Μόνο αφότου ταυτοποιηθούν οι μετανάστες, θα είναι δυνατό να ληφθούν καταναγκαστικά μέτρα. Να σημειωθεί ότι οι κανόνες που διέπουν τον εντοπισμό των ευάλωτων ατόμων είναι υποχρεωτικοί, ενώ αυτοί που αφορούν την επιβολή μέτρων είναι προαιρετικοί.
Θεμελιώδη δικαιώματα και αρχή της «μη επαναπροώθησης»
Οι ευρωβουλευτές ενίσχυσαν την αρχή της «μη επαναπροώθησης», σύμφωνα με την οποία οι μετανάστες δεν θα πρέπει να υποχρεώνονται να επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα όπου θα μπορούσαν να υποστούν διώξεις, βασανιστήρια ή άλλες σοβαρές βλάβες.
Οι φύλακες των συνόρων που εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς των συλληφθέντων ή διασωζόμενων ατόμων σε τρίτη χώρα θα πρέπει να ακολουθούν ορισμένες διαδικασίες (π.χ. ταυτοποίηση, προσωπική αξιολόγηση, πληροφορίες σχετικά με τον τόπο αποβίβασης, κλπ).
Απαγόρευση των πρακτικών «επαναπροώθησης» και της τιμωρίας των διασωζόμενων μεταναστών
Οι πρακτικές «επαναπροώθησης» των μεταναστών στην ανοικτή θάλασσα θα απαγορεύονται. Οι συνοριοφύλακες θα μπορούν μόνο να προειδοποιούν και να διατάζουν ένα σκάφος να μην εισέλθει στα χωρικά ύδατα ενός κράτους μέλους.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ο πλοίαρχος και το πλήρωμα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν ποινικές κυρώσεις επειδή έσωσαν άτομα που βρίσκονταν σε κίνδυνο στη θάλασσα και τα μετέφεραν σε ασφαλές μέρος.
Επόμενα βήματα
Ο εν λόγω κανονισμός, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σήμερα με 528 ψήφους υπέρ, 46 κατά και 88 αποχές, θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί επισήμως από το Συμβούλιο των Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα τεθεί σε ισχύ την 20ή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα εφαρμοσθεί άμεσα από τα κράτη μέλη.
