Η Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης για το 2015 (ΕΕΑ) που δημοσιεύθηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει ως στόχο την επαναφορά ολόκληρης της ΕΕ σε πορεία δημιουργίας βιώσιμης απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης. Η έλευση της νέας Επιτροπής, με ένα φιλόδοξο σχέδιο για απασχόληση, ανάπτυξη, δικαιοσύνη και δημοκρατική αλλαγή, είναι η κατάλληλη στιγμή για τη δημιουργία μιας νέας δυναμικής. Με το προτεινόμενο φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο, που προβλέπει κινητοποίηση τουλάχιστον 315 δισ. ευρώ συμπληρωματικών δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων για την επόμενη τριετία, η Ευρώπη αλλάζει σελίδα (Ιστότοπος Επενδυτικού Σχεδίου). Το σχέδιο αυτό αποτελεί μέρος μια συνολικής προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο τη στήριξη της απασχόλησης και της ανάπτυξης στην Ευρώπη. Ως μέρος αυτής της προσέγγισης, η Επιτροπή, στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης για το 2015, συνιστά την εφαρμογή μιας οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που θα βασίζεται σε τρεις κύριους πυλώνες: (1) τόνωση των επενδύσεων, (2) ανανεωμένη δέσμευση για διαρθρωτικές αλλαγές και(3) επιδίωξη δημοσιονομικής υπευθυνότητας.
Ο αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόβσκις, επίτροπος αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, δήλωσε: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας παρατεταμένης χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης, η οποία θα επιδεινώσει τα ήδη έντονα κοινωνικά προβλήματα σε ορισμένα τμήματα της Ένωσης. Γι αυτό σήμερα προτείνουμε ένα πλέγμα στρατηγικής πολιτικής που βασίζεται στις επενδύσεις, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική υπευθυνότητα. Ζητούμε την ανάληψη επείγουσας δράσης με τη συμμετοχή των κυβερνήσεων, των κοινοβουλίων και των κοινωνικών εταίρων, σε επίπεδο ΕΕ και σε κάθε κράτος μέλος χωριστά. Αν δραστηριοποιηθούμε μαζί τώρα, μπορούμε να έχουμε τη βεβαιότητα ότι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη στο μέλλον και ότι οι πολίτες μας θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης.»
Η Μαριάν Τίσεν, επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Κινητικότητας Εργατικού Δυναμικού, σχολίασε: «Η δημιουργία απασχόλησης, οι κοινωνικές πολιτικές κυριαρχούν στην ατζέντα μας και έχουν καίρια θέση στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης. Πρέπει όλοι να υιοθετήσουμε αυτές τις προτεραιότητες. Τα κράτη μέλη που προχώρησαν σε θαρραλέες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας τους απέδειξαν ότι οι μεταρρυθμίσεις αποδίδουν πραγματικά καρπούς. Η τακτική αυτή θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλα κράτη μέλη. Το επενδυτικό σχέδιο ύψους 315 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε σήμερα η Επιτροπή μπορεί να οδηγήσει σε πολύ περισσότερα αποτελέσματα.»
Η Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης σηματοδοτεί την έναρξη του ετήσιου κύκλου της οικονομικής διακυβέρνησης, καθορίζει τις γενικές οικονομικές προτεραιότητες για την ΕΕ και προτείνει στα κράτη μέλη πολιτικές κατευθύνσεις για τον επόμενο χρόνο. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο, η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας εξακολουθεί να είναι ασθενής και εύθραυστη. Το γεγονός αυτό είναι ανασταλτικός παράγοντας για τη μείωση των υψηλών ποσοστών ανεργίας. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και η επαναφορά ολόκληρης της ΕΕ σε τροχιά ανάπτυξης μπορεί να επιτευχθεί μόνον μέσα από τη συνεργασία: προϋποθέτει ότι όλα τα κράτη μέλη θα δεσμευτούν να λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο σε εθνικό επίπεδο. Λόγω των σημαντικών διαφορών μεταξύ των οικονομικών συνθηκών στα κράτη μέλη, η σωστή προσέγγιση θα είναι, αναπόφευκτα, διαφορετική για κάθε κράτος. Για να υπάρχει κοινή γραμμή που θα κατευθύνει τις εθνικές προσεγγίσεις, η Επιτροπή συστήνει τρεις κύριους πυλώνες για την οικονομική και κοινωνική πολιτική της ΕΕ το 2015:
1. Τόνωση των επενδύσεων
Αφότου ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, η ΕΕ αντιμετωπίζει το πρόβλημα του χαμηλού επιπέδου επενδύσεων. Χρειάζονται συλλογικές και συντονισμένες προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να αναστραφεί η πτωτική αυτή τάση και να επανέλθει η Ευρώπη σταθερά σε τροχιά οικονομικής ανάκαμψης. Χρειάζονται επενδύσεις για να εκσυγχρονιστούν τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και να χρηματοδοτηθούν η εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία· για να γίνει καθαρότερη και αποδοτικότερη η ενέργεια, για να εκσυγχρονιστούν οι μεταφορικές υποδομές και να αναπτυχθούν εκτεταμένες και ταχύτερες ευρυζωνικές συνδέσεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια: μόλις δύο ημέρες πριν, η Επιτροπή ξεκίνησε ένα επενδυτικό σχέδιο 315 δισ. ευρώ για την επόμενη τριετία(βλ. IP/14/2128). Αυτή η «επενδυτική επίθεση» βασίζεται σε τρεις άξονες, οι οποίοι αλληλοενισχύονται: (1) κινητοποίηση της χρηματοδότησης επενδύσεων χωρίς τη δημιουργία νέου δημόσιου χρέους· (2) στήριξη σχεδίων και επενδύσεων σε καίριους τομείς όπως οι υποδομές, η εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία και (3) άρση των τομεακών εμποδίων καθώς και άλλων εμποδίων οικονομικού και μη οικονομικού χαρακτήρα στις επενδύσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη να στηρίξουν το επενδυτικό σχέδιο και να λάβουν γρήγορα τα αναγκαία μέτρα που θα έχουν άμεσα καθοριστικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία.
2. Ανανεωμένη δέσμευση για διαρθρωτικές αλλαγές
Καθώς το κέντρο βάρους μετατοπίζεται από την αντιμετώπιση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που δημιούργησε η κρίση στη δημιουργία στέρεων μηχανισμών για την απασχόληση και την ανάπτυξη, χρειάζεται μια ανανεωμένη δέσμευση για ανάληψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Σε επίπεδο ΕΕ, η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς είναι η «κατ΄εξοχήν» διαρθρωτική μεταρρύθμιση που θα συμβάλει στον εκσυγχρονισμό των οικονομιών μας και στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικότερης, και ελκυστικότερης για τους επενδυτές, Ευρώπης. Στις προτεραιότητες συγκαταλέγονται η άρση των ρυθμιστικών και μη ρυθμιστικών εμποδίων που εναπομένουν σε τομείς όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές και η ενιαία αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.
Σε επίπεδο κράτους μέλους, η Επιτροπή συνιστά να δοθεί βάρος σε ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις: να γίνουν δυναμικότερες οι αγορές εργασίας και να αντιμετωπιστούν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας· να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα και η επάρκεια των συστημάτων συνταξιοδότησης και κοινωνικής πρόνοιας· να δημιουργηθούν πιο ευέλικτες αγορές προϊόντων και υπηρεσιών· να βελτιωθούν οι όροι για επιχειρηματικές επενδύσεις καθώς και η ποιότητα των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία, και να γίνουν αποτελεσματικότερες οι δημόσιες διοικήσεις σε όλη την Ευρώπη.
3. Δημοσιονομική υπευθυνότητα
Όσον αφορά τη δημοσιονομική εξυγίανση, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος: σε τρία μόλις χρόνια, ο μέσος όρος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στην ΕΕ μειώθηκε από 4,5 % του ΑΕΠ το 2011 σε 3,0 % του ΑΕΠ περίπου το 2014. Επιπλέον, η μεγάλη μείωση του αριθμού των κρατών που τελούν υπό διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος – από 24 το 2011 σε 11 το 2014 – αντανακλά αυτές τις δημοσιονομικές βελτιώσεις, οι οποίες ήταν καθοριστικές για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ευρωστία των δημόσιων οικονομικών μας και τη σταθεροποίηση της χρηματοπιστωτικής κατάστασης. Η εξασφάλιση μακροπρόθεσμου ελέγχου των ελλειμμάτων και η μείωση των υψηλών επιπέδων χρέους παραμένει κύρια προϋπόθεση για την πορεία προς μια βιώσιμη ανάπτυξη. Χρειαζόμαστε δημοσιονομικές πολιτικές υπεύθυνες και φιλικές προς την ανάπτυξη, σε ευθυγράμμιση με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος. Οι χώρες με περισσότερες δημοσιονομικές δυνατότητες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την εγχώρια ζήτηση και τις επενδύσεις. Τα φορολογικά συστήματα πρέπει να γίνουν δικαιότερα και αποτελεσματικότερα και πρέπει να καταπολεμηθούν η φορολογική απάτη και η φοροδιαφυγή.
Εξορθολογισμός της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης
Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την απλούστευση και την ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου δίνοντάς του πιο συγκεκριμένους στόχους και πιο πολιτικό ρόλο με βάση τους τρεις πυλώνες της Ετήσιας Επισκόπησης της Ανάπτυξης. Με ένα καλύτερα στοχευμένο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο αναμένεται να ενισχυθεί η κοινωνική οικονομία της αγοράς και να γίνεται αποτελεσματικότερος συντονισμός της οικονομικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ, χάρη στην αυξημένη λογοδοσία και ανάληψη ευθύνης από όλους τους παράγοντες, περιλαμβανομένων και των κοινωνικών εταίρων. Με τον νέο κύκλο οικονομικής πολιτικής θα απλουστευθούν επίσης τα αποτελέσματα της Επιτροπής και θα μειωθούν οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων των κρατών μελών, ενώ παράλληλα, η διαδικασία θα γίνει πιο ανοικτή και πολυμερής (βλέπε παράρτημα 1 MEMO/14/2180).
Έκθεση για τον Μηχανισμό Επαγρύπνησης
Η Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης συνοδεύεται από την Έκθεση για τον Μηχανισμό Επαγρύπνησης, η οποία αποτελεί μέρος της τακτικής εποπτείας που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών, και έχει ως στόχο τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση ανισορροπιών που πιθανώς να επηρεάζουν αρνητικά τις επιδόσεις των εθνικών οικονομιών, της Ευρωζώνης, ή της ΕΕ συνολικά. Στη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών, εισήχθησαν δείκτες απασχόλησης και κοινωνικοί δείκτες οι οποίοι πιστεύεται ότι θα συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση της αγοράς εργασίας, των κοινωνικών εξελίξεων και των κινδύνων.
Ο εν λόγω μηχανισμός δείχνει ότι παρότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν σημειώσει πρόοδο ως προς τη διόρθωση ορισμένων ανισορροπιών τους και ότι η ανταγωνιστικότητα αρκετών οικονομιών έχει βελτιωθεί, οι μακροοικονομικές ανισορροπίες και οι σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις τους εξακολουθούν να προκαλούν μεγάλη ανησυχία. Η αργή ανάκαμψη και τα πολύ χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού αποτελούν εμπόδιο για μια σημαντικότερη μείωση των ανισορροπιών και των σχετικών μακροοικονομικών κινδύνων.
Επιπλέον, η επανεξισορρόπηση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών παραμένει ασύμμετρη. Το ότι τα ελλείμματα μειώθηκαν σε ορισμένες χώρες οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της ζήτησης και κυρίως, στη μείωση των επενδύσεων. Η κατάσταση αυτή, αν δεν διορθωθεί, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις μεσοπρόθεσμες αναπτυξιακές δυνατότητες. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες συνέχισαν να καταγράφουν πολύ υψηλά πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, γεγονός που αντικατοπτρίζει τα χαμηλά επίπεδα εγχώριας ζήτησης και επενδύσεων.
Όσον αφορά μεμονωμένες χώρες, η Επιτροπή θεωρεί ότι περαιτέρω αναλύσεις (εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις ) είναι απαραίτητες για να αναλυθεί διεξοδικά η συσσώρευση και η αποκατάσταση των ανισορροπιών και των κινδύνων που συνδέονται με αυτές, στα εξής 16 κράτη μέλη: Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ιταλία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Φινλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο (για περισσότερες πληροφορίες, MEMO/14/2231).
Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση
Η Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 συνοδεύεται επίσης από τη δημοσίευση της πρότασης της Επιτροπής σχετικά με την Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση. Η έκθεση αυτή αναλύει την κατάσταση της απασχόλησης στην Ευρώπη και τις πολιτικές λύσεις που δίνουν τα κράτη μέλη. Η έκθεση δείχνει ότι οι ουσιαστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αποδίδουν καρπούς. Επίσης, αναλύει τις δυνατότητες βελτίωσης της απασχόλησης και των κοινωνικών επιδόσεων στην ΕΕ συνολικά (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. MEMO/14/2234).
Παράρτημα
1. Χρονοδιάγραμμα του εξορθολογισμένου Ευρωπαϊκού Εξαμήνου
2. Κύρια συμπεράσματα των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2014
Το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,3% στην ΕΕ και κατά 0,8% στη ζώνη του ευρώ για το 2014 συνολικά. Η αύξηση αυτή αναμένεται να είναι λίγο υψηλότερη το 2015, σε 1,5 % και 1,1% αντίστοιχα, λόγω της βελτίωσης της ξένης και εγχώριας ζήτησης. Για το 2016, αναμένεται επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας στο 2,0% και 1,7% αντίστοιχα.
Τον Αύγουστο 2014 καταμετρήθηκαν 24,6 εκατομμύρια άνεργοι – εκ των οποίων 5 εκατομμύρια μεταξύ 15 και 24 ετών. Η μακροχρόνια ανεργία είναι πολύ υψηλή. Τα ποσοστά ανεργίας για το 2014 διαφέρουν πολύ μεταξύ των κρατών μελών, από 5,1% στη Γερμανία και 5,3% στην Αυστρία έως 24,8% στην Ισπανία και 26,8% στην Ελλάδα.
Η πτωτική τάση του πληθωρισμού αναμένεται ότι θα συνεχιστεί αυτόν τον χρόνο , με μείωση των τιμών των πρώτων υλών, ειδικότερα της ενέργειας και των ειδών διατροφής, και οικονομικές προοπτικές ασθενέστερες από τις αναμενόμενες. Η σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας για την περίοδο των προβλέψεων αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού στην ΕΕ, από 0,6% το 2014 σε 1,0 % το 2015 και σε 1,6% το 2016.
Οι λόγοι ελλείμματος/ΑΕΠ αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω μέσα στο χρόνο, αν και με αργότερους ρυθμούς από το 2013, από 4,5% το 2011 σε 3% για την ΕΕ και σε 2,6% για τη ζώνη του ευρώ. Τα δημόσια ελλείμματα προβλέπεται να συνεχίσουν να μειώνονται την ερχόμενη διετία, ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης οικονομικής δραστηριότητας. Οι λόγοι χρέους/ΑΕΠ της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ αναμένεται να εκτιναχθούν τον επόμενο χρόνο στο 88,3% και το 94,8% αντίστοιχα, και να παραμείνουν υψηλοί σε αρκετές χώρες.
3. Παραδείγματα αποτελεσματικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη
Τον Δεκέμβριο 2013, η Ισπανία θέσπισε νόμο που εγγυάται την ενότητα της αγοράς προς το συμφέρον της ελεύθερης κυκλοφορίας και εγκατάστασης προσώπων και της ελεύθερης κυκλοφορίας προϊόντων. Ο νόμος αυτός αποτελεί φιλόδοξο εξορθολογισμό των επικαλυπτόμενων νομοθεσιών στην Ισπανία, αντιμετωπίζει τον κατακερματισμό της εγχώριας αγοράς και αυξάνει τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων. Οι ισπανικές αρχές εκτιμούν ότι, χάρη στη μεταρρύθμιση, το ΑΕΠ θα αυξηθεί πάνω από 1,5% μετά από μια δεκαετία.
Το διάστημα 2011-2013, η Πορτογαλία θέσπισε ορισμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Ευθυγραμμίστηκε η προστασία των εργαζομένων με σύμβαση αορίστου και ορισμένου χρόνου. Έγινε περισσότερο ευέλικτη η νομοθεσία για τον χρόνο εργασίας, και λήφθηκαν μέτρα για καλύτερη προσαρμογή των απολαβών στην παραγωγικότητα σε επίπεδο επιχείρησης. Έγινε μεταρρύθμιση του συστήματος παροχών ανεργίας και διευρύνθηκε η επιλεξιμότητα. Έγινε αναδιοργάνωση της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης, αναθεωρήθηκαν οι εφαρμοζόμενες πολιτικές για την αγορά εργασίας και εισήχθησαν νέα προγράμματα, περιλαμβανομένων και προγραμμάτων για τη νεολαία. Το διάστημα 2013-2104, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες περίπου.
Η Πολωνία ξεκίνησε μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση κατάργησης ρυθμίσεων, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση σε κλειστά επαγγέλματα. Στην πρώτη φάση της μεταρρύθμισης του 2013, ελευθερώθηκε η πρόσβαση σε 50 επαγγέλματα, μεταξύ των οποίων του δικηγόρου, του συμβολαιογράφου, του κτηματομεσίτη και του οδηγού ταξί. Τον Απρίλιο 2014, το πολωνικό κοινοβούλιο ενέκρινε αποφάσεις που αφορούσαν 91 ακόμη επαγγέλματα, ενώ για τις αρχές του 2015 σχεδιάζεται η ελευθέρωση 101 επιπλέον επαγγελμάτων.
Η Ιταλία εφάρμοσε το 2013 μια δέσμη μέτρων με στόχο να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και η διαφάνεια στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Οι πρωτοβουλίες που έλαβε η ιταλική κυβέρνηση συνέβαλαν στην αντιμετώπιση του μακροχρόνιου θέματος των υψηλών τιμών ενέργειας στην Ιταλία και, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας, οδήγησαν στη μείωση των τιμών τελικού χρήστη.
