Η «Τρόικα» (Επιτροπή / Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα / Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) βοήθησε τέσσερις χώρες της ΕΕ να εξέλθουν από την κρίση και να αποφύγουν τα χειρότερα. Ο τρόπος, όμως, εργασίας της Τρόικας εμπόδισε την εθνική «οικειοποίηση» των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, και έθεσε σε κίνδυνο τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, λέει ψήφισμα της κοινοβουλευτική επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής που ενέκριναν οι ευρωβουλευτές τη Δευτέρα.
Την έκθεση σχετικά με τις δραστηριότητες της Τρόικας συνέταξαν ο Othmar Karas (ΕΛΚ, Αυστρία) και ο Liem Hoang-Ngoc (Σοσιαλιστές, Γαλλία) και ενέκρινε η αρμόδια επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής με 31 ψήφους υπέρ, 10 κατά και 2 αποχές. Η εν λόγω έκθεση παρέχει πολλές ενδείξεις για τους τομείς που παρουσιάζουν αδυναμίες και αυτούς που χρήζουν άμεσων βελτιώσεων. Εξετάζει καθεμιά από τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (Ελλάδα, Κύπρος, Ιρλανδία, Πορτογαλία).
Με την έκθεση οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν ότι οι προκλήσεις που αντιμετώπισε η Τρόικα ήταν «τεράστιες» και ότι επιτεύχθηκε ο άμεσος στόχος της αποφυγής της άτακτης χρεωκοπίας. Θεωρούν, ωστόσο, λυπηρό το γεγονός ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αποτελούν τον αποδιοπομπαίο τράγο των δυσμενών επιπτώσεων της Τρόικας, ενώ οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών είναι αυτοί που φέρουν την πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες της Τρόικας.
Ένα σύστημα που παρουσιάζει αδυναμίες
Τα πορίσματα της έκθεσης επικεντρώνονται στα εσωτερικά προβλήματα της Τρόικας. «Τα τρία ανεξάρτητα θεσμικά όργανα της Τρόικας είχαν μια άνιση κατανομή των ευθυνών μεταξύ τους, διαφορετικές εντολές, καθώς και δομές διαπραγμάτευσης και λήψης αποφάσεων με διαφορετικά επίπεδα ευθύνης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συντέλεσαν στην απουσία του κατάλληλου ελέγχου και της απαραίτητης δημοκρατικής λογοδοσίας στο σύνολό της», λέει το κείμενο.
Τα εθνικά κοινοβούλια ήταν πολύ συχνά ανίσχυρα. «Όταν ζητήθηκε η γνώμη τους, τα εθνικά κοινοβούλια βρέθηκαν αντιμέτωπα με την επιλογή μεταξύ του χρέους τους και της αποδοχής μνημονίων που ήταν προϊόντα διαπραγμάτευσης μεταξύ της Τρόικας και των εθνικών αρχών». Το κείμενο προσθέτει ότι θα πρέπει να θεσπιστούν ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για την εξασφάλιση του κατάλληλου δημοκρατικού ελέγχου των εκάστοτε μέτρων.
Κριτική δέχεται επίσης η Τρόικα καθώς οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι υιοθέτησε την ίδια προσέγγιση προς όλες τις χώρες με πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, χωρίς να λάβει δεόντως υπόψη της τις διαφορετικές συνθήκες σε κάθε χώρα. Τα μέλη του ΕΚ άσκησαν κριτική στην Τρόικα για την αποτυχία της να προβεί σε διόρθωση των συστάσεών της, όταν αυτές αποδείχτηκαν αναποτελεσματικές ή βασισμένες σε λανθασμένες υποθέσεις, όπως στην περίπτωση που οι προβλέψεις σχετικά με την ανάπτυξη δεν υλοποιήθηκαν και οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές αποδείχθηκαν μεγαλύτεροι από τους αναμενόμενους.
Ασκείται επίσης κριτική στους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ, ιδίως στο πλαίσιο της δομής της Ευρωομάδας, καθώς απέτυχαν να δώσουν σαφείς και συνεκτικές πολιτικές κατευθύνσεις στην Επιτροπή όσον αφορά τους στόχους που ζητήθηκε από τις τέσσερις χώρες να πετύχουν σε αντάλλαγμα της οικονομικής βοήθειας. Η Ευρωομάδα καλείται να αναλάβει την πολιτική ευθύνη για τα προγράμματα διάσωσης, καθώς αυτή είναι που λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδοτική συνδρομή και τους όρους παροχής της βοήθειας.
Τι μέλλει γενέσθαι
Η έκθεση τάσσεται υπέρ της θέσπισης σαφών, διαφανών και δεσμευτικών κανόνων που θα διέπουν τις διαδικασίες αλληλεπίδρασης των θεσμικών οργάνων της Τρόικας, καθώς και την κατανομή των καθηκόντων τους. Μια βελτιωμένη στρατηγική επικοινωνίας αποτελεί επίσης σημαντική προτεραιότητα.
Τα προγράμματα προσαρμογής θα πρέπει να περιλαμβάνουν ένα «σχέδιο Β» σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι βασίστηκαν σε λανθασμένες υποθέσεις. Τα μνημόνια συμφωνίας που στηρίζουν όλα τα προγράμματα θα πρέπει να αντανακλούν καλύτερα την απασχόληση και τις κοινωνικές πτυχές και να μην θυσιάζονται όπως συμβαίνει συχνά. Επιπλέον, η κάθε χώρα που υπάγεται σε πρόγραμμα θα πρέπει να επωφελείται από μια «ομάδα δράσης για την ανάπτυξη», προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι περικοπές του προϋπολογισμού θα συνοδεύονται από μέτρα ευνοϊκά για την ανάπτυξη. Τέλος, είναι απαραίτητη η μεγαλύτερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των εθνικών κοινοβουλίων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να διασφαλίζεται η απαραίτητη λογοδοσία και υπευθυνότητα.
Μεσοπρόθεσμα το θεσμικό πλαίσιο της Τρόικας είναι το πρώτο που χρήζει μεταρρύθμισης. Η έκθεση συνιστά μια ριζική επανεξέταση του πλαισίου αυτού, με συμμετοχή του ΔΝΤ μόνο «εάν είναι απολύτως απαραίτητο», με παρουσία της ΕΚΤ μόνο ως «σιωπηλού παρατηρητή» και την αντικατάσταση του ρόλου της Επιτροπής με ένα «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο». Η πρόταση για τη σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου θα πρέπει να κατατεθεί από την Επιτροπή μέχρι το τέλος του 2014.
Επόμενα βήματα
Τα πορίσματα και οι συστάσεις της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής θα πρέπει τώρα να τεθούν σε ψηφοφορία κατά τη διάρκεια της συνόδου ολομέλειας του Μαρτίου, μαζί με τα πορίσματα παράλληλης έκθεσης που συνέταξε και ενέκρινε ήδη η επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων. Το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα κληθεί να δώσει συνέχεια και να εμβαθύνει τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν μέχρι σήμερα.
Ιστοσελίδα του εισηγητή Othmar Karas ( ΕΛΚ, Αυστρία):
http://www.europarl.europa.eu/meps/el/4246/OTHMAR_KARAS_home.html
Ιστοσελίδα του εισηγητή Liem Hoang-Ngoc (Σοσιαλιστές, Γαλλία):
http://www.europarl.europa.eu/meps/el/96950/LIEM_HOANG+NGOC_home.html
Παρακολουθήστε τη συνέντευξη Τύπου με τους εισηγητές μέσω EP Live (25.02.2014 στις 11.30 τοπική ώρα Γαλλίας)
