Δικαιώματα των θυμάτων: Νέα στρατηγική για την ενδυνάμωση των θυμάτων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα την πρώτη της ενωσιακή στρατηγική για τα δικαιώματα των θυμάτων, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί ότι όλα τα θύματα εγκληματικών πράξεων θα μπορούν να ασκούν πλήρως τα δικαιώματά τους, ανεξάρτητα από τον τόπο τέλεσης της εγκληματικής πράξης στην ΕΕ.

Η στρατηγική καθορίζει σειρά δράσεων για την επόμενη πενταετία, με επίκεντρο δύο στόχους: πρώτον, να μπορούν τα θύματα να καταγγέλλουν τα εγκλήματα, να διεκδικούν αποζημίωση και, τελικά, να ανακάμπτουν από τις συνέπειες του εγκλήματος· δεύτερον, να αναπτυχθεί συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς για τα δικαιώματα των θυμάτων. Λαμβανομένης υπόψη της πρόσφατης επιδημικής έκρηξης της νόσου COVID-19 και των επακόλουθων περιοριστικών και απαγορευτικών μέτρων, που είχαν αντίκτυπο στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, του κυβερνοεγκλήματος και των ρατσιστικών και ξενοφοβικών εγκλημάτων, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ληφθεί μέριμνα ώστε το πλαίσιο στήριξης και προστασίας των θυμάτων να είναι επίσης ανθεκτικό σε καταστάσεις κρίσης.

Η αντιπρόεδρος για θέματα αξιών και διαφάνειας, κ. Βιέρα Γιούροβα, δήλωσε σχετικά: «Πάρα πολλά θύματα εγκληματικών πράξεων αφήνονται αβοήθητα, χωρίς πρόσβαση στη δικαιοσύνη και χωρίς την κατάλληλη στήριξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται στο πλευρό των θυμάτων και η σημερινή στρατηγική στοχεύει στην ενδυνάμωσή τους, ιδίως των πιο ευάλωτων, όπως τα θύματα έμφυλης βίας ή εγκλημάτων μίσους. Πρέπει να κινητοποιήσουμε τα κράτη μέλη ώστε να εφαρμόζουν πλήρως τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των θυμάτων — χωρίς αν, χωρίς αλλά.»

Ο επίτροπος Δικαιοσύνης, κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, δήλωσε τα εξής: « Μια Ένωση ισότητας που προστατεύει τους πολίτες της πρέπει να εξασφαλίζει την αναγκαία υποστήριξη, προστασία και πρόσβαση στη δικαιοσύνη για όλα τα θύματα εγκληματικών πράξεων, χωρίς διακρίσεις. Αυτό ακριβώς θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε με τη νέα στρατηγική, μέσω της συνεργασίας με τα κράτη μέλη και την κοινωνία των πολιτών.»

Η ΕΕ διαθέτει ήδη ένα ισχυρό σύνολο κανόνων για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των θυμάτων. Ωστόσο, τα θύματα εγκληματικών πράξεων δεν μπορούν ακόμη να ασκούν πλήρως τα δικαιώματα που τους παρέχει η ΕΕ. Το σημείο εκκίνησης πρέπει να είναι η καλύτερη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ στην πράξη. Αν κριθεί σκόπιμο, η Επιτροπή θα υποβάλει έως το 2022 προτάσεις για την περαιτέρω ενίσχυση αυτών των κανόνων. Η νέα στρατηγική που παρουσιάζεται σήμερα καθορίζει μια σειρά δράσεων με επίκεντρο πέντε βασικές προτεραιότητες:

Αποτελεσματική επικοινωνία με τα θύματα και παροχή ασφαλούς περιβάλλοντος για την καταγγελία εγκλημάτων από αυτά

Πολύ συχνά τα θύματα δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους ή φοβούνται να καταγγείλουν την εγκληματική πράξη από φόβο για τον δράστη ή για τις αρνητικές συνέπειες που θα υποστούν. Η Επιτροπή, μεταξύ άλλων, θα δρομολογήσει εκστρατεία της ΕΕ για την αύξηση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα δικαιώματα των θυμάτων και θα προωθήσει την εξειδικευμένη υποστήριξη και προστασία των θυμάτων με ειδικές ανάγκες. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει επίσης να παρακολουθεί την εφαρμογή των σχετικών κανόνων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων της οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων.

Βελτίωση της παροχής προστασίας και υποστήριξης στα πλέον ευάλωτα θύματα

Όλα τα θύματα είναι ευάλωτα και μερικά ακόμη πιο πολύ: τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα θύματα έμφυλης βίας, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τα θύματα ρατσιστικών ή ομοφοβικών εγκλημάτων μίσους, τα θύματα της τρομοκρατίας, καθώς και τα θύματα με αναπηρία. Η Επιτροπή θα εξετάσει τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης της προστασίας των θυμάτων με τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων για τη σωματική προστασία των θυμάτων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης για τα πλέον ευάλωτα θύματα, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας Σπιτιών του Παιδιού, Οικογενειακών Εστιών και ασφαλών χώρων για άτομα ΛΟΑΤΚΙ+.

Διευκόλυνση της πρόσβασης των θυμάτων σε αποζημίωση

Σε πολλά κράτη μέλη, η πρόσβαση των θυμάτων σε αποζημίωση είναι δύσκολη. Στο πλαίσιο της στρατηγικής, η Επιτροπή θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί τη νομοθεσία της ΕΕ για την αποζημίωση, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής αποζημίωσης και της απόφασης-πλαισίου για την αμοιβαία αναγνώριση των χρηματικών ποινών. Αν χρειαστεί, η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα για τη συμπλήρωση αυτού του πλαισίου έως το 2022.

Ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ των φορέων όσον αφορά τα δικαιώματα των θυμάτων

Για να εξασφαλιστεί πιο οριζόντια προσέγγιση όσον αφορά τα δικαιώματα των θυμάτων σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή θα δημιουργήσει πλατφόρμα για τα δικαιώματα των θυμάτων, στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι σχετικοί παράγοντες. Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίσουν εθνικές στρατηγικές για τα δικαιώματα των θυμάτων. Ο συντονιστής της Επιτροπής για τα δικαιώματα των θυμάτων θα διασφαλίζει επίσης τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα των διαφόρων δράσεων που σχετίζονται με την πολιτική για τα δικαιώματα των θυμάτων.

Ενίσχυση της διεθνούς διάστασης των δικαιωμάτων των θυμάτων

Το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα, επιβεβαιώνει εκ νέου τη δέσμευση της ΕΕ για την προαγωγή, την προστασία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα εξακολουθήσουν να συνεργάζονται με τα Ηνωμένα Έθνη και με το Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά και στους κόλπους αυτών των οργανισμών, με σκοπό την προαγωγή των ενωσιακών δικαιωμάτων των θυμάτων σε χώρες εταίρους και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με τις υποψήφιες και τις δυνάμει υποψήφιες χώρες για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των θυμάτων, καθώς και για τη στήριξη δράσεων ανάπτυξης ικανοτήτων στις χώρες εταίρους προτεραιότητας όσον αφορά την υποστήριξη των θυμάτων της τρομοκρατίας.

Ιστορικό

Κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θύματα εγκληματικών πράξεων. Το 2017 περίπου 15 εκατομμύρια άτομα ήταν θύματα σοβαρών εγκλημάτων, όπως η ανθρωποκτονία, η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών ή ή απαγωγή. Το μέγεθος της έμφυλης βίας στην ΕΕ είναι ανησυχητικό: μία στις τρεις γυναίκες (33 %) έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία μετά την ηλικία των 15 ετών. Μόνο περίπου το ένα τρίτο των γυναικών που υφίστανται σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, κυρίως από τους συντρόφους τους ή στενούς συγγενείς τους, επικοινωνούν με τις αρχές. Κατά τη διάρκεια των περιοριστικών και απαγορευτικών μέτρων που επιβλήθηκαν στην κοινωνία λόγω της πανδημίας COVID-19 παρατηρήθηκε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, των κυβερνοεγκλημάτων και των ρατσιστικών και ξενοφοβικών εγκλημάτων μίσους.

Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ διαθέτει ισχυρό οπλοστάσιο σχετικών κανόνων, τα μέσα αυτά δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ελλιπή μεταφορά και/ή στην πλημμελή εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ στις εθνικές έννομες τάξεις. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να αξιολογεί τα μέσα της ΕΕ και τις πιθανές ελλείψεις τους και, αν χρειαστεί, θα υποβάλει έως το 2022 νομοθετικές προτάσεις για την περαιτέρω ενίσχυση των δικαιωμάτων των θυμάτων.

Η υλοποίηση της παρούσας στρατηγικής θα παρακολουθείται τακτικά, μεταξύ άλλων μέσω τακτικών συνεδριάσεων της πλατφόρμας για τα δικαιώματα των θυμάτων, με σκοπό την επικαιροποίηση των δράσεων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα διαφόρων φορέων. Επιπλέον, η Επιτροπή θα προβεί σε ενδιάμεσο απολογισμό των δράσεων της παρούσας στρατηγικής και θα την επικαιροποιήσει όπου χρειάζεται.

Για περισσότερες πληροφορίες