Ενέργεια απαιτείται τόσο για τον κλιματισμό των σπιτιών όσο και για τη μεταφορά των εμπορευμάτων. Η ενέργεια είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομίας. Όμως, οι απαρχαιωμένες υποδομές, η ελλιπής ολοκλήρωση των αγορών και η έλλειψη συντονισμένων πολιτικών δεν επιτρέπουν στους καταναλωτές, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να έχουν ευρύτερο φάσμα επιλογών και να επωφελούνται από χαμηλότερες τιμές ενέργειας. Ήρθε η ώρα να ολοκληρωθεί η ενιαία αγορά ενέργειας στην Ευρώπη. Υλοποιώντας αυτήν την ύψιστη προτεραιότητα που έθεσε στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του ο Πρόεδρος Γιούνκερ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει τη στρατηγική της για την επίτευξη μιας ανθεκτικής Ενεργειακής Ένωσης με προορατική πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Ενεργειακή Ένωση σημαίνει ιδίως τα εξής:

• Ρήτρα αλληλεγγύης: μείωση της εξάρτησης από έναν και μόνον προμηθευτή και πλήρης συνεργασία με τις γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις διακοπής του ενεργειακού εφοδιασμού. Μεγαλύτερη διαφάνεια στις συμφωνίες των χωρών της ΕΕ για αγορά ενέργειας ή φυσικού αερίου από χώρες εκτός ΕΕ.
• Ροή ενέργειας, ως ένα είδος πέμπτης ελευθερίας: ελεύθερη ροή ενέργειας διαμέσου των συνόρων με αυστηρή εφαρμογή των ισχυόντων κανόνων σε τομείς όπως ο ενεργειακός διαχωρισμός και η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών — με τη λήψη νομικών μέτρων εφόσον χρειάζεται. Επανασχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να είναι πιο διασυνδεδεμένη, πιο ανανεώσιμη και πιο ευέλικτη. Σοβαρή αναμόρφωση των κρατικών παρεμβάσεων στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, και σταδιακή κατάργηση των περιβαλλοντικά επιζήμιων επιδοτήσεων.
• Μεγαλύτερη βαρύτητα στην ενεργειακή απόδοση: ουσιαστική επανεξέταση της ενεργειακής απόδοσης και αντιμετώπισή της ως μιας πηγής ενέργειας ώστε να μπορεί να ανταγωνίζεται με θεμιτούς όρους τη δυναμικότητα παραγωγής.
• Μετάβαση σε μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, με διάρκεια: εύκολη και αποτελεσματική απορρόφηση από το δίκτυο της τοπικά παραγόμενης ενέργειας, και από ανανεώσιμες πηγές. Προώθηση του ηγετικού ρόλου της ΕΕ στον τομέα της τεχνολογίας, μέσα από την ανάπτυξη της τεχνολογίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας νέας γενιάς, και παράλληλη επέκταση των εξαγωγών και της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών εταιρειών.

Οι πολίτες βρίσκονται στο επίκεντρο μιας Ενεργειακής Ένωσης. Οι τιμές της ενέργειας πρέπει να είναι προσιτές και ανταγωνιστικές. Η ενέργεια πρέπει να είναι ασφαλής και βιώσιμη, και να υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός με μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής για κάθε καταναλωτή.

Αυτές και άλλες δεσμεύσεις συνοδεύουν ένα σχέδιο δράσης για την επίτευξη φιλόδοξων στόχων στους τομείς της ενέργειας και της πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε σχετικά: «Για πολύ καιρό, η ενέργεια δεν συμπεριλαμβανόταν στις θεμελιώδεις ελευθερίες της Ένωσης. Τα τρέχοντα γεγονότα δείχνουν ποιο είναι το διακύβευμα: πολλοί Ευρωπαίοι φοβούνται ότι δεν θα διαθέτουν την ενέργεια που απαιτείται για να θερμάνουν στα σπίτια τους. Στόχος μας είναι μια Ευρώπη όπου αναπτύσσεται κοινή δράση με μακροπρόθεσμη προοπτική. Η ενέργεια που είναι ο στυλοβάτης της οικονομίας μας θέλω να είναι ανθεκτική, αξιόπιστη, ασφαλής, ολοένα πιο ανανεώσιμη και βιώσιμη».

Ο Μάρος Σέφτσοβιτς αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ενεργειακή Ένωση δήλωσε: «Σήμερα εγκαινιάζουμε το πιο φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο στον τομέα της ενέργειας από την εποχή της Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Ένας σχέδιο που θα ενώσει 28 ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας σε μία Ενεργειακή Ένωση, θα μειώσει τις εξαρτήσεις της Ευρώπης στον τομέα της ενέργειας και θα εξασφαλίσει ένα προβλέψιμο περιβάλλον για τους επενδυτές, το οποίο χρειάζονται για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Σήμερα, ξεκινάμε την ουσιαστική μετάβαση προς μια οικονομία φιλοπεριβαλλοντική με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, προς μια Ενεργειακή Ένωση που δίνει προβάδισμα στους πολίτες, προσφέροντάς τους πιο οικονομικά προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια. Μαζί με όλους τους άλλους επιτρόπους που συνεργάστηκαν στενά για το σχέδιο αυτό, και με τη στήριξη ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είμαι αποφασισμένος να κάνω την Ενεργειακή Ένωση πραγματικότητα.»

Ο επίτροπος Δράσης για το Κλίμα και Ενέργειας, Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, πρόσθεσε: « Ώρα για δουλειά. Σήμερα χαράξαμε την πορεία προς μια συνδεδεμένη, ολοκληρωμένη και ασφαλή αγορά ενέργειας στην Ευρώπη. Τώρα πρέπει να την υλοποιήσουμε. Η πορεία μας για πραγματική ενεργειακή ασφάλεια και προστασία από την κλιματική αλλαγή ξεκινά εδώ, στην Ευρώπη. Γι’ αυτό θα επικεντρωθώ στη δημιουργία της κοινής αγοράς ενέργειας, την εξοικονόμηση περισσότερης ενέργειας, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού μας εφοδιασμού. Μετά από δεκαετίες καθυστερήσεων, δεν θα χάσουμε ακόμα μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια ενεργειακή ένωση. Η Επιτροπή Γιούνκερ υλοποιεί τις ουσιαστικές δεσμεύσεις της.»

Βασικά αριθμητικά στοιχεία

• Η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ενέργειας στον κόσμο, καθώς εισάγει το 53% της ενέργειάς της, με ετήσιο κόστος 400 δισ. ευρώ περίπου.
• Δώδεκα κράτη μέλη της ΕΕ[1] δεν πληρούν τον κατώτατο στόχο διασύνδεσης της ΕΕ: να είναι δηλαδή δυνατή η διασυνοριακή διάθεση τουλάχιστον του 10% της εγκατεστημένης δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής. Η ΕΕ προσδιόρισε 137 έργα ηλεκτρικής ενέργειας, από τα οποία τα 35 αφορούν τη διασύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας: αν υλοποιηθούν τα εν λόγω έργα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να μειωθούν από 12 σε 2.
• Εάν υπήρχε ένα κατάλληλα διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό δίκτυο ενέργειας, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να εξοικονομούν έως και 40 δισ. ευρώ τον χρόνο.
• Έξι κράτη μέλη[2] εξαρτώνται από έναν και μοναδικό εξωτερικό προμηθευτή για όλες τις εισαγωγές αερίου.
• Το 75% του αποθέματος κατοικιών δεν είναι ενεργειακά αποδοτικό· το 94% των μεταφορών εξαρτάται από το πετρέλαιο, το 90% του οποίου είναι εισαγόμενο.
• Πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ πρέπει να επενδυθεί στον ενεργειακό τομέα της ΕΕ έως το 2020 και μόνο.
• Οι τιμές χονδρικής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη είναι κατά 30% υψηλότερες, ενώ οι αντίστοιχες τιμές φυσικού αερίου είναι κατά 100% υψηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ.
• Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχουν συνδυασμένο ετήσιο κύκλο εργασιών 129 δισεκατομμύρια ευρώ και απασχολούν πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι η διατήρηση της ηγετικής θέσης της Ευρώπης στις παγκόσμιες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 18% την περίοδο 1990-2011.
• Έως το 2030, η ΕΕ στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40%, στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά τουλάχιστον 27%, και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά τουλάχιστον 27%.

 Τι εγκρίθηκε σήμερα;

• Μια στρατηγική-πλαίσιο για μια ευέλικτη Ενεργειακή Ένωση μαζί με μια προορατική πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Η στρατηγική αυτή θέτει, με βάση πέντε αλληλένδετους άξονες πολιτικής, τους στόχους μιας Ενεργειακής Ένωσης, καθώς και τα συγκεκριμένα βήματα που θα ακολουθήσει η Επιτροπή Γιούνκερ για την επίτευξή τους, όπως η θέσπιση νέας νομοθεσίας για τον επανασχεδιασμό και την αναμόρφωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας∙ η μεγαλύτερη διαφάνεια στις συμβάσεις φυσικού αερίου∙ η ανάπτυξη ουσιαστικής συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο ως ένα σημαντικό βήμα προς μια ολοκληρωμένη αγορά με ισχυρότερο κανονιστικό πλαίσιο∙ η θέσπιση νέας νομοθεσίας για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο∙ η αύξηση της χρηματοδότησης από την ΕΕ με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ή ένα νέο πακέτο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας∙ ετήσια υποβολή εκθέσεων για την «Κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης», και άλλα.
• Μια Ανακοίνωση για τη Διασύνδεση, η οποία προσδιορίζει τα μέτρα που χρειάζονται για την επίτευξη του στόχου του 10% όσον αφορά τη διασύνδεση στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2020. Αυτό είναι το ελάχιστο που απαιτείται για να είναι δυνατή η ροή και η εμπορία ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών. Η ανακοίνωση δείχνει ποια κράτη μέλη πληρούν σήμερα τον στόχο — και ποια έργα είναι απαραίτητα για να γεφυρώσουν το χάσμα έως το 2020.
• Μια ανακοίνωση που περιγράφει το όραμα για μια παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα τον Δεκέμβριο στο Παρίσι. Επιδιώκουμε μια διαφανή, δυναμική και νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία με θεμιτές και φιλόδοξες δεσμεύσεις από όλα τα μέρη. Η ανακοίνωση αυτή προτείνει επίσης, με βάση τις αποφάσεις που ελήφθησαν στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο του Οκτωβρίου 2014, έναν στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων στην ΕΕ (τη λεγόμενη εθνικά καθορισμένη πρόθεση συνεισφοράς (Intended Nationally Determined Contribution – INDC)), στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας.