Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου: με την 5η έκδοση, η ΕΕ είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στον τομέα του κράτους δικαίου

Η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα την πέμπτη ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου, όπου εξετάζει συστηματικά και αντικειμενικά τις εξελίξεις όσον αφορά το κράτος δικαίου σε κάθε κράτος μέλος σε ισότιμη βάση. Σε σύγκριση με το πρώτο τεύχος της έκθεσης για το κράτος δικαίου που εγκρίθηκε το 2020, τα κράτη μέλη και η ΕΕ στο σύνολό της είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένα για τον εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση αναδυόμενων προκλήσεων. Αυτό συμβάλλει στην ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών μας και στην αμοιβαία εμπιστοσύνη εντός της ΕΕ. Συμβάλλει επίσης στην εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και ωφελεί το επιχειρηματικό περιβάλλον που προωθεί την ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Από την πρώτη δημοσίευσή της το 2020 η έκθεση έχει καταστεί πραγματικός μοχλός θετικών μεταρρυθμίσεων: Tα δύο τρίτα (68%) των συστάσεων που διατυπώθηκαν το 2023 εφαρμόστηκαν, πλήρως ή μερικώς. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν συστημικά ανησυχητικά ζητήματα και η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Οι σημεία αυτά εξετάζονται στις συστάσεις της φετινής έκθεσης. Στην παρούσα έκθεση δεν υπάρχουν συστάσεις για τις χώρες της διεύρυνσης, δεδομένου ότι οι συστάσεις για τις εν λόγω χώρες εκδίδονται αποκλειστικά στο πλαίσιο της ετήσιας δέσμης μέτρων για τη διεύρυνση.

Η φετινή έκθεση περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, τέσσερα κεφάλαια ανά χώρα για τις εξελίξεις στην Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία. Η συμπερίληψη των εν λόγω χωρών της διεύρυνσης στην έκθεση για το κράτος δικαίου —χωρών που έχουν σημειώσει και τη μεγαλύτερη πρόοδο στη διαδικασία— θα στηρίξει τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες, θα βοηθήσει τις αρχές να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο στη διαδικασία προσχώρησης και να προετοιμαστούν για τη συνέχιση των εργασιών σχετικά με το κράτος δικαίου ως μελλοντικά κράτη μέλη.

Περισσότεροι από 7 στους 10 πολίτες της ΕΕ συμφωνούν ότι η ΕΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προάσπιση του κράτους δικαίου στη χώρα τους, σύμφωνα με έρευνα του ειδικού Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε σήμερα. Σχεδόν 9 στους 10 πολίτες της ΕΕ θεωρούν σημαντικό να σέβονται όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ τις βασικές αξίες της ΕΕ, και η άποψη αυτή εκφράζεται σταθερά από το 2019. Επιπλέον, σε πολλές χώρες έχει βελτιωθεί σημαντικά το αίσθημα ότι οι πολίτες ενημερώνονται σχετικά με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ: συνολικά, το 51 % των πολιτών της ΕΕ αισθάνονται καλά ενημερωμένοι σχετικά με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ και το κράτος δικαίου, σε σύγκριση με 43 % το 2019.

Στην έκθεση του 2024 περιλαμβάνεται, όπως κάθε χρόνο, μια ανακοίνωση όπου εξετάζεται η κατάσταση στην ΕΕ συνολικά, καθώς και 27 κεφάλαια ανά χώρα τα οποία παρουσιάζουν τις σημαντικότερες εξελίξεις σε κάθε κράτος μέλος. Η έκθεση περιλαμβάνει αξιολόγηση των συστάσεων του περασμένου έτους και, σε αυτή τη βάση, παρέχει εκ νέου ειδικές συστάσεις που τις απευθύνει στα κράτη μέλη.

Η έκθεση καλύπτει τέσσερις πυλώνες: τα εθνικά συστήματα απονομής της δικαιοσύνης, τα πλαίσια για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης καθώς και άλλους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες.

Βασικά πορίσματα και συστάσεις

Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης

Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης συνέχισαν να αποτελούν προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα κατά το τελευταίο έτος, καθώς πολλά κράτη μέλη έδωσαν συνέχεια στις συστάσεις του 2023 και εφαρμόζουν τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Αρκετά κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει ή συνεχίζουν επιτυχώς σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Έχουν καταβάλει νομοθετικές προσπάθειες για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας των δικαστικών συμβουλίων, τη βελτίωση των διαδικασιών διορισμού των δικαστών, μεταξύ άλλων για τα ανώτατα δικαστήριά τους, ή την ενίσχυση της αυτονομίας των εισαγγελικών αρχών. Ταυτόχρονα, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα συστημικά ανησυχητικά ζητήματα όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και έχουν παρατηρηθεί συγκεκριμένες περιπτώσεις επιδείνωσης. Τα κράτη μέλη θέσπισαν επίσης μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της ποιότητας της δικαιοσύνης, καθώς και στη διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Ωστόσο, σε αρκετά κράτη μέλη, οι αποδοχές των δικαστών και των εισαγγελέων αποτελούν πηγή ανησυχίας και η κατάσταση αυτή δυσχεραίνει την πρόσληψη δικαστικού προσωπικού με τα κατάλληλα προσόντα.

Κατά συνέπεια, η φετινή έκθεση συνιστά στα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν προκλήσεις όπως η ανάγκη της ύπαρξης διασφαλίσεων στις διαδικασίες διορισμού δικαστών τόσο για τους δικαστές στα δικαστήρια κατώτερου βαθμού δικαιοδοσίας όσο και για τις θέσεις υψηλόβαθμων δικαστικών, η αυτονομία της εισαγγελικής αρχής ή η ανάγκη παροχής επαρκών πόρων για το δικαστικό σώμα, μεταξύ άλλων όσον αφορά τους μισθούς.

Στις χώρες της διεύρυνσης έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων σε συνταγματικό επίπεδο, για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και της ποιότητας των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν περισσότερα, ιδίως σε τομείς που σχετίζονται με τη λειτουργία των αυτοδιοικούμενων οργάνων του δικαστικού σώματος και τους διορισμούς δικαστών.

Πλαίσια για την καταπολέμηση της διαφθοράς

Η διαφθορά εξακολουθεί να ανησυχεί σοβαρά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην ΕΕ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Ειδικού και Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου του 2024 σχετικά με τη στάση των πολιτών και των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ.

Τα αποτελέσματα του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να ανησυχούν για τις προσπάθειες των εθνικών κυβερνήσεων για την πάταξη της διαφθοράς: το 65 % όσων απάντησαν πιστεύει ότι οι περιπτώσεις διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο δεν διώκονται επαρκώς και μόνο το 30 % πιστεύει ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματικές. Ομοίως, το 51 % των εταιρειών που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ πιστεύουν ότι συλλαμβάνονται ή καταγγέλλονται στις αρχές τα άτομα ή οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε πρακτικές διαφθοράς. Από τις εταιρείες αυτές, περίπου τα τρία τέταρτα (79 %) πιστεύουν ότι οι πολύ στενοί δεσμοί μεταξύ επιχειρήσεων και πολιτικής οδηγούν σε διαφθορά και ότι η ευνοιοκρατία και η διαφθορά υπονομεύουν τον επιχειρηματικό ανταγωνισμό (74 %). Σε επίπεδο ΕΕ, κατά μέσο όρο το 68 % των πολιτών και το 64 % των εταιρειών με έδρα στην ΕΕ θεωρούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στα κράτη μέλη τους.

Από πέρυσι τα κράτη μέλη βελτίωσαν το θεσμικό τους τοπίο για την καλύτερη καταπολέμηση της διαφθοράς, μεταξύ άλλων αυξάνοντας τους πόρους για την ικανότητα των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, των εισαγγελικών αρχών και του δικαστικού σώματος. Χρειάζονται παρ’ όλα αυτά ενέργειες για την ενίσχυση των προληπτικών πλαισίων, όπως αυτά που διέπουν τους κανόνες για την άσκηση πίεσης ή επιρροής από ομάδες συμφερόντων (lobbying), τις συγκρούσεις συμφερόντων και τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, καθώς και για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής διερεύνησης και δίωξης υποθέσεων διαφθοράς. Αυτό αντικατοπτρίζεται στις φετινές συστάσεις.

Στις χώρες της διεύρυνσης ενισχύθηκαν οι νομικές και θεσμικές ρυθμίσεις, αν και η διερεύνηση και η δίωξη υποθέσεων διαφθοράς πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω.

Ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης

Μετά την τελευταία έκθεση για το κράτος δικαίου, αρκετά κράτη μέλη έλαβαν συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και του εργασιακού περιβάλλοντος των δημοσιογράφων, μεταξύ άλλων υπό το πρίσμα πρωτοβουλιών της Επιτροπής, όπως ο ευρωπαϊκός κανονισμός για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης (EMFA), που ισχύει ήδη και είναι πλήρως εφαρμοστέος από τον Αύγουστο του 2025, η οδηγία και η σύσταση κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού και η σύσταση για την ασφάλεια των δημοσιογράφων.

Επιπλέον, τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες διαφόρων εθνικών ρυθμιστικών αρχών στον τομέα των μέσων ενημέρωσης έχουν διευρυνθεί και επεκταθεί, μεταξύ άλλων λόγω της έναρξης ισχύος της πράξης της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες, καθώς και της νέας θέσπισης ή επέκτασης των διαδικτυακών μητρώων ιδιοκτησίας.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχητικά ζητήματα σε αρκετά κράτη μέλη όσον αφορά την ανεξάρτητη διακυβέρνηση ή τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, τη διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων ενημέρωσης, το δικαίωμα πρόσβασης σε δημόσια έγγραφα και τη διαφανή και δίκαιη κατανομή της κρατικής διαφήμισης. Η Επιτροπή εξέδωσε, για μία ακόμη φορά, διάφορες συστάσεις για όλους αυτούς τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των δημοσιογράφων.

Στις χώρες της διεύρυνσης εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα, ιδίως όσον αφορά τη διαφάνεια ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων ενημέρωσης, την ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών ή των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και την ασφάλεια των δημοσιογράφων, αν και σε ορισμένες από τις χώρες αυτές έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις για την επίλυση ορισμένων από αυτά τα ζητήματα.

Θεσμικοί έλεγχοι και ισορροπίες

Τα κράτη μέλη συνέχισαν να βελτιώνουν την ποιότητα των νομοθετικών διαδικασιών τους και να εμπλέκουν τα ενδιαφερόμενα μέρη σε αυτές τις διαδικασίες —τάση που επισημάνθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις για το κράτος δικαίου. Ορισμένα κράτη μέλη ενίσχυσαν το καθεστώς και τους πόρους θεσμικών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαμεσολαβητών (Συνηγόρου του Πολίτη) και άλλων ανεξάρτητων αρχών. Σε αρκετά κράτη μέλη συνεχίστηκαν επίσης οι πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του πλαισίου και τη χρηματοδότηση της κοινωνίας των πολιτών.

Ωστόσο, σε διάφορα κράτη μέλη εξακολουθούν να υπάρχουν προβληματικά σημεία όπως η υπερβολική χρήση ταχειών διαδικασιών ή η συνολική ποιότητα της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας, καθώς και η διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η κοινωνία των πολιτών και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο προκλήσεις, νομικούς περιορισμούς και επιθέσεις, όπως είναι μεταξύ άλλων οι συστημικοί περιορισμοί στις επιχειρήσεις τους σε ορισμένα κράτη μέλη. Πρόκειται για ανησυχητική τάση που επισημάνθηκε ήδη στην προηγούμενη έκθεση.

Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που εντοπίστηκαν, η Επιτροπή εξέδωσε συστάσεις σχετικά με τη λειτουργία της νομοθετικής διαδικασίας, τη σύσταση και τη λειτουργία ανεξάρτητων αρχών και το ευνοϊκό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών.

Στις χώρες της διεύρυνσης εξακολουθούν να υπάρχουν προβληματικά σημεία όσον αφορά τη συστηματική παρακολούθηση των συστάσεων που διατυπώνουν τα θεσμικά όργανα του Συνήγορου του Πολίτη και άλλοι ανεξάρτητοι φορείς. Προβλήματα παρατηρούνται επίσης σε σχέση με την ποιότητα της νομοθετικής διαδικασίας και της διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή καλεί τώρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να συνεχίσουν τις γενικές και ειδικές ανά χώρα συζητήσεις βάσει της παρούσας έκθεσης, κάνοντας παράλληλα χρήση των συστάσεων προκειμένου να εξετάσουν πώς μπορεί να επιτευχθεί συγκεκριμένη πρόοδος. Η Επιτροπή καλεί επίσης τα εθνικά κοινοβούλια, την κοινωνία των πολιτών και άλλα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη και συντελεστές να συνεχίσουν τον διάλογο για το κράτος δικαίου στη χώρα τους, καθώς και τον διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών. Τέλος, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που προσδιορίζονται στην έκθεση και δηλώνει έτοιμη να τα βοηθήσει στις προσπάθειές τους για την εφαρμογή των συστάσεων.

Όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της για την περίοδο 2024-2029, η Επιτροπή θα συνεχίσει να βελτιώνει την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων, καθώς και να ενισχύει τους ελέγχους και τις ισορροπίες, ιδίως μέσω της παρακολούθησης της εφαρμογής των συστάσεων. Για να εξασφαλιστεί ότι η έκθεση εξετάζει όλα τα ζητήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα προστεθεί στην έκθεση η διάσταση της ενιαίας αγοράς. Με τον τρόπο αυτό θα αντιμετωπιστούν ζητήματα που αφορούν το κράτος δικαίου και επηρεάζουν τις επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο.

Για τις χώρες της διεύρυνσης, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τα ζητήματα που εντοπίστηκαν, μεταξύ άλλων και στις επόμενες ετήσιες εκθέσεις της για τη διεύρυνση. Άλλες χώρες της διεύρυνσης θα συμπεριληφθούν στην έκθεση για το κράτος δικαίου όταν είναι έτοιμες.

Ιστορικό

Το κράτος δικαίου είναι ζωτικής σημασίας για κάθε πολίτη και επιχείρηση στην ΕΕ, καθώς αποτελεί προϋπόθεση για τον σεβασμό άλλων αξιών. Εγγυάται τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων σύμφωνα με ένα σύνολο βασικών δημοκρατικών αξιών, διασφαλίζει την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ και στηρίζει ένα φιλικό προς τις επενδύσεις επιχειρηματικό περιβάλλον. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ίδιας της ταυτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου είναι το αποτέλεσμα στενού διαλόγου με τις εθνικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη και καλύπτει όλα τα κράτη μέλη και τέσσερις χώρες της διεύρυνσης στη βάση μιας κοινής, αντικειμενικής και διαφανούς μεθοδολογίας, εξετάζοντας παράλληλα την ίδια δέσμη θεμάτων σε κάθε χώρα. Η ποιοτική αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή επικεντρώνεται στις σημαντικές εξελίξεις μετά την έκδοση της τέταρτης ετήσιας έκθεσης για το κράτος δικαίου που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2023 και κάλυψε κατ’ αναλογία τις εξελίξεις.

Η έκθεση βρίσκεται στο επίκεντρο του ετήσιου κύκλου για το κράτος δικαίου. Ο ετήσιος αυτός κύκλος είναι προληπτικός: αποσκοπεί στην προώθηση του κράτους δικαίου και την αποτροπή της εμφάνισης ή της όξυνσης προβλημάτων. Διακρίνεται από τα άλλα στοιχεία της εργαλειοθήκης της ΕΕ για το κράτος δικαίου και συμπληρώνει —αλλά δεν υποκαθιστά— τους βασιζόμενους στις Συνθήκες μηχανισμούς, επιτρέποντας στην ΕΕ να αντιμετωπίσει σοβαρότερα ζητήματα που σχετίζονται με το κράτος δικαίου στα κράτη μέλη. Τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν τις διαδικασίες επί παραβάσει και τη διαδικασία για την προστασία των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης σύμφωνα με το άρθρο 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η πέμπτη έκδοση της έκθεσης απευθύνει συγκεκριμένες συστάσεις σε όλα τα κράτη μέλη, πρακτική που θεσπίστηκε το 2022. Η ανάλυση περιλαμβάνει επίσης ποιοτική αξιολόγηση της προόδου που σημείωσαν τα κράτη μέλη όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων του 2023, λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό πλαίσιο στα κράτη μέλη. Ανάλογα με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στα διάφορα επιμέρους μέρη κάθε σύστασης, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την αξιολόγησή της σε κάθε περίπτωση χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες κατηγορίες για την παρακολούθηση των εξελίξεων: μηδενική πρόοδος, κάποια πρόοδος, σημαντική πρόοδος και πλήρης εφαρμογή.

Οι φετινές συστάσεις καταρτίστηκαν με βάση την αξιολόγηση στα κεφάλαια ανά χώρα και τον διάλογο με τα κράτη μέλη, καθώς και με πλήρη σεβασμό της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Κατά την έκδοση των συστάσεων, η Επιτροπή έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στη διατήρηση της εστίασής τους και της σύνδεσής τους με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, καθώς και στον πλήρη σεβασμό των εθνικών νομικών συστημάτων. Επιπλέον, διασφαλίζονται η συνεκτικότητα και οι συνέργειες με άλλες διαδικασίες, όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, ο μηχανισμός δημοσιονομικής αιρεσιμότητας και ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι μελλοντικές εκδόσεις της έκθεσης για το κράτος δικαίου θα εξακολουθήσουν να εξετάζουν τη συνέχεια που δίνεται στις φετινές συστάσεις. Οι συστάσεις θα πρέπει να διαβάζονται σε συνδυασμό με τις αξιολογήσεις στα κεφάλαια ανά χώρα που εξετάζουν συγκεκριμένα ανησυχητικά ζητήματα και έχουν ως στόχο να καθοδηγήσουν τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών.

Από το 2020 αρκετές νέες πρωτοβουλίες της ΕΕ έχουν αναβαθμίσει τα κοινά πρότυπα σε τομείς που έχουν άμεση σχέση με το κράτος δικαίου, με βάση τα αποτελέσματα της παρακολούθησης στο πλαίσιο της εν λόγω έκθεσης. Στις πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνεται η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και η δέσμη μέτρων κατά της διαφθοράς, όπως και προτάσεις για νέα νομοθεσία με αντικείμενο την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ και την ενίσχυση του ενωσιακού καθεστώτος επιβολής κυρώσεων για τη διαφθορά στην εξωτερική διάσταση της ΕΕ.

Σε συνέχεια της εξαγγελίας στο πλαίσιο της ομιλίας για την κατάσταση της Ένωσης το 2023, η συμπερίληψη, μαζί με τα κράτη μέλη, ορισμένων χωρών της διεύρυνσης στην έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου θα στηρίξει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των χωρών αυτών για την επίτευξη μη αναστρέψιμης προόδου όσον αφορά τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου πριν από την προσχώρηση, καθώς και για τη διασφάλιση της διατήρησης υψηλών προτύπων μετά την προσχώρηση. Η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία και η Σερβία συμμετέχουν πλέον στην έκθεση για το κράτος δικαίου, γεγονός που αντικατοπτρίζει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην αντίστοιχη διαδικασία προσχώρησής τους με εστίαση της προσοχής στην προώθηση του κράτους δικαίου. Η προσέγγιση αυτή θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες της διεύρυνσης στο μέλλον, ανάλογα με την πρόοδό τους.

Περισσότερες πληροφορίες

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Συστάσεις

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Κεφάλαια ανά χώρα

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Περιλήψεις κεφαλαίων ανά χώρα και Συστάσεις

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Μεθοδολογία

Ετήσιος κύκλος για το κράτος δικαίου — Ενημερωτικό δελτίο

Η εργαλειοθήκη της ΕΕ για το κράτος δικαίου — Ενημερωτικό δελτίο

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου — Ερωτήσεις και απαντήσεις

Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 553 για το κράτος δικαίου.

Ευρωβαρόμετρο 584 για τη στάση των πολιτών απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ

Ευρωβαρόμετρο 542 για τη στάση των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ

Δηλώσεις

Το κράτος δικαίου είναι αυτό που συνδέει τις δημοκρατίες μας και διασφαλίζει τα δικαιώματά μας. Χωρίς το κράτος δικαίου, οι δημοκρατίες και οι οικονομίες μας δεν θα λειτουργούσαν. Σχεδιάζουμε την εργαλειοθήκη για το κράτος δικαίου εδώ και πέντε χρόνια σύμφωνα με τις κοινές μας αξίες και, σήμερα, είμαστε πολύ καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις. Οι εργασίες σχετικά με την έκθεση για το κράτος δικαίου προωθούν τον συνεχή διάλογο με τα κράτη μέλη. Η φετινή έκθεση δείχνει ότι τα κράτη μέλη έχουν βελτιώσει και ενισχύσει το κράτος δικαίου, μεταξύ άλλων χάρη στην εφαρμογή των συστάσεων της Επιτροπής. Δυστυχώς, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχητικά ζητήματα σε αρκετά κράτη μέλη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη περισσότερες προσπάθειες για τη βελτίωση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς και τη βελτίωση της ασφάλειας των δημοσιογράφων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

κ. Βιέρα Γιούροβα, αντιπρόεδρος για θέματα αξιών και διαφάνειας

Πέντε χρόνια μετά την πρώτη έκθεση για το κράτος δικαίου, διαθέτουμε καλύτερα εργαλεία για τον εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση αναδυόμενων προκλήσεων για το κράτος δικαίου. Διαπιστώσαμε ότι ο διάλογος μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη σημαντικής προόδου. Και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η έκθεση αυτή χρησιμεύει και θα συνεχίσει να χρησιμεύει ως σημείο αναφοράς για την έναρξη συζητήσεων σε εθνικό επίπεδο και για την προώθηση των εθνικών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων. Όπως υπογραμμίζουν τα σημερινά πορίσματα, ενώ υπάρχουν θετικές εξελίξεις, εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Η ενίσχυση του κράτους δικαίου είναι ένα συνεχές έργο για όλα τα κράτη μέλη και τις χώρες της διεύρυνσης. Παροτρύνω όλα τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να εργάζονται για την εφαρμογή των συστάσεων.

κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, επίτροπος Δικαιοσύνης

Συναφή θέματα

Δικαιοσύνη και θεμελιώδη δικαιώματα

pdf σε εκτυπώσιμη μορφή

Έκθεση του 2024 για το κράτος δικαίου

Ελληνικά

77.016, kB – PDF

Κατεβάστε

Λεπτομέρειες επικοινωνίας για τα ΜΜΕ

Christian WIGAND

Υπεύθυνος Τύπου

Τηλέφωνο

+32 2 296 22 53

Ηλεκτρονική διεύθυνση

christian.wigand@ec.europa.eu

Jördis FERROLI

Εκπρόσωπος Τύπου

Τηλέφωνο

+32 2 299 27 29

Ηλεκτρονική διεύθυνση

jordis.ferroli@ec.europa.eu

Cristina TORRES CASTILLO

Εκπρόσωπος Τύπου

Τηλέφωνο

+32 2 29 90679

Ηλεκτρονική διεύθυνση

cristina.torres-castillo@ec.europa.eu

COUNTRY CHAPTER CYPRUS

RECOMMENDATIONS

Overall, concerning the recommendations in the 2023 Rule of Law Report, Cyprus has made:

• Some progress on strengthening the independence and the accountability of the Prosecution Service, including by providing for a possibility of review of the decision of the Attorney General not to prosecute or to discontinue proceedings, taking into account European standards on independence and autonomy of the prosecution.

• Some progress on ensuring that the recently established Independent Authority against Corruption has the financial, human and technical resources to effectively perform its competences.

• Significant progress on introducing rules on asset disclosure for elected officials to establish regular and comprehensive filing, combined with effective, regular and full verifications.

• No progress on adopting legislation to ensure fair and transparent distribution of advertising expenditure by the state and state-owned companies.

• Some further progress on advancing with the process aimed at strengthening the rules and mechanisms to enhance the independent governance of public service media taking into account European standards on public service media.

• Some further progress on proceeding with the adoption of the framework for the effective and timely consultation of stakeholders in the legislative process and ensure its implementation.

On this basis, and considering other developments that took place in the period of reference, and in addition to recalling the relevant commitments made under the Recovery and Resilience Plan, it is recommended to Cyprus to:

• Take forward plans to adopt legislation aiming to provide a clearer distinction between the advisory and the prosecutorial functions of the Attorney General and take measures to establish an effective review of its decisions not to prosecute or to discontinue proceedings, taking into account European standards on independence and autonomy of the prosecution.

• Continue the efforts to ensure that the Independent Authority against Corruption has the human and technical resources to effectively perform its competences.

• Ensure the effective implementation of rules on asset disclosure for elected officials to establish regular and comprehensive filing, combined with effective, regular and full verifications.

• Adopt legislation to ensure fair and transparent distribution of advertising expenditure by the state and state-owned companies. • Further advance with the process aimed at strengthening the rules and mechanisms to enhance the independent governance of public service media taking into account European standards on public service media.

• Continue efforts to ensure the effective and timely consultation of stakeholders in the legislative process and address shortcomings.

Η Επιτροπή αποφασίζει να καταχωρίσει δύο νέες Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών για το κλείσιμο των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και την επισήμανση των τροφίμων

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να καταχωρίσει δύο Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών, με τίτλο «Stop Cruelty Stop Slaughter» (Σταματήστε τη βαναυσότητα! Σταματήστε τη σφαγή!) και «Stop Fake Food: Origin on Label» (Σταματήστε τα ψεύτικα τρόφιμα: Η καταγωγή στην ετικέτα).

Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες της πρωτοβουλίας «Stop Cruelty Stop Slaughter» (Σταματήστε τη βαναυσότητα! Σταματήστε τη σφαγή!) καλούν την Επιτροπή να δημιουργήσει κίνητρα για την παραγωγή φυτικών πρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος φυτικής προέλευσης και των υποκατάστατων αυγών, καθώς και του καλλιεργημένου κρέατος. Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες ζητούν επίσης τη μείωση του αριθμού των εκτρεφόμενων ζώων και το σταδιακό κλείσιμο όλων των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.

Οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες της πρωτοβουλίας «Stop Fake Food: Origin on Label» (Σταματήστε τα ψεύτικα τρόφιμα: Η καταγωγή στην ετικέτα) καλούν την Επιτροπή να προτείνει μέτρα που να διασφαλίζουν ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε διαφανείς πληροφορίες σχετικά με τα τρόφιμα που αγοράζουν και ότι ικανοποιούνται οι προσδοκίες τους όσον αφορά την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των τροφίμων. Με την πρωτοβουλία ζητείται επίσης να διασφαλιστεί η σαφής και ρητή επισήμανση της προέλευσης για όλα τα προϊόντα και να τηρηθούν συνεκτικά περιβαλλοντικά, υγειονομικά και εργασιακά πρότυπα στην εσωτερική αγορά.

Αμφότερες οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις που ορίζονται στη σχετική νομοθεσία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι νομικά παραδεκτές. Η Επιτροπή δεν έχει εξετάσει σ’ αυτό το στάδιο την ουσία των προτάσεων.

Η απόφαση καταχώρισης των πρωτοβουλιών βασίζεται σε νομική ανάλυση του παραδεκτού τους βάσει του κανονισμού για τις Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών (ΕΠΠ). Δεν προδικάζει τα νομικά και πολιτικά συμπεράσματα της Επιτροπής σχετικά με τις πρωτοβουλίες αυτές ούτε τις ενέργειες στις οποίες, ενδεχομένως, θα προβεί σε περίπτωση που κάποια από αυτές τις πρωτοβουλίες λάβει την αναγκαία στήριξη τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου πολιτών της ΕΕ.

Το περιεχόμενο των εν λόγω πρωτοβουλιών εκφράζει μόνο τις απόψεις της ομάδας των διοργανωτών και διοργανωτριών και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι απηχεί τις απόψεις της Επιτροπής.

Επόμενα βήματα

Μετά τη σημερινή καταχώριση, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες έχουν προθεσμία έξι μηνών για να ξεκινήσουν τη συγκέντρωση υπογραφών. Εάν, σε διάστημα ενός έτους, η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών συγκεντρώσει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης με ελάχιστους αριθμούς υπογραφών σε τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη, η Επιτροπή υποχρεούται να λάβει θέση. Η Επιτροπή θα πρέπει να αποφασίσει αν θα αναλάβει ή όχι δράση ανταποκρινόμενη στο αίτημα και να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας ως μέσο με το οποίο οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ατζέντας της ΕΕ. Άρχισε να εφαρμόζεται επίσημα τον Απρίλιο του 2012. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, μετά την επίσημη καταχώρισή της, δίνει τη δυνατότητα σε ένα εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για νομική πράξη σε τομείς της αρμοδιότητάς της. Οι προϋποθέσεις παραδεκτού είναι οι εξής: 1) η προτεινόμενη δράση δεν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής δυνάμει των οποίων μπορεί να υποβάλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης, 2) δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη και 3) δεν αντίκειται προφανώς στις αξίες της Ένωσης.

Από τότε που καθιερώθηκε η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, η Επιτροπή έχει καταχωρίσει 116 πρωτοβουλίες.

Για περισσότερες πληροφορίες

«Stop Cruelty Stop Slaughter» (Σταματήστε τη βαναυσότητα! Σταματήστε τη σφαγή!)

Stop Fake Food: Origin on Label» (Σταματήστε τα ψεύτικα τρόφιμα: Η καταγωγή στην ετικέτα)

Στατιστικά στοιχεία για τις ΕΠΠ

ΕΠΠ που βρίσκονται στο στάδιο της συγκέντρωσης υπογραφών

Φόρουμ της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών

Εκστρατεία #EUTakeTheInitiative

The European Commission is committed to personal data protection. Any personal data is processed in line with Regulation (EC) 2018/1725. All personal information processed by the Directorate-General for Communication / European Commission Representations is treated accordingly. If you do not work for a media organisation, you are welcome to contact the EU through Europe Direct in writing or by calling 00 800 6 7 8 9 10 11.

Athanasios ATHANASIOU

Press Officer / Political Reporter