Οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη και τον προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027, που θα βοηθήσουν την ΕΕ να ανασυνταχθεί μετά την πανδημία και θα υποστηρίξουν τις επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Καταλήξαμε σε συμφωνία σχετικά με τη δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη και τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Φυσικά, οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες, σε μια πολύ δυσχερή συγκυρία για όλους τους Ευρωπαίους. Ένας μαραθώνιος που ολοκληρώθηκε με επιτυχία και για τα 27 κράτη μέλη, αλλά ειδικότερα για τους πολίτες. Πρόκειται για μια καλή συμφωνία. Μια ισχυρή συμφωνία. Και, το σημαντικότερο, είναι η σωστή συμφωνία για την Ευρώπη, αυτή τη στιγμή.
Ο Πρόεδρος κ. Michel στη συνέντευξη Τύπου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης της νόσου COVID-19 απαιτούν να καταβληθούν κοινές και καινοτόμες προσπάθειες σε επίπεδο ΕΕ, προκειμένου να υποστηριχθούν η ανάκαμψη και η ανθεκτικότητα των οικονομιών των κρατών μελών.
Για να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα και να είναι βιώσιμη, η προσπάθεια ανάκαμψης θα πρέπει να συνδέεται με το παραδοσιακό ΠΔΠ, το οποίο διαμορφώνει τις δημοσιονομικές πολιτικές της ΕΕ από το 1988 και προσφέρει μακροπρόθεσμη προοπτική.
Οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν ολοκληρωμένη δέσμη ύψους 1 824,3 δισ. ευρώ, η οποία συνδυάζει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) με μια πρωτοφανή προσπάθεια ανάκαμψης στο πλαίσιο του μέσου «Next Generation EU» (NGEU).
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ
Το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) θα καλύψει την επταετία 2021-2027. Το ΠΔΠ, ενισχυμένο με το Next Generation EU, θα αποτελέσει επίσης το κύριο μέσο για την εφαρμογή της δέσμης μέτρων για την ανάκαμψη στο πλαίσιο αντιμετώπισης των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19.
Χάρη στο μέγεθος του ΠΔΠ —1 074,3 δισ. ευρώ— η ΕΕ θα μπορέσει να εκπληρώσει τους μακροπρόθεσμους στόχους της και να διατηρήσει το πλήρες δυναμικό του σχεδίου ανάκαμψης. Η πρόταση αυτή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πρόταση που υπέβαλε ο Πρόεδρος κ. Michel τον Φεβρουάριο, στην οποία αποτυπώνονταν δύο έτη συνομιλιών μεταξύ των κρατών μελών.
Το ΠΔΠ θα καλύπτει τους ακόλουθους τομείς δαπανών:
- ενιαία αγορά, καινοτομία και ψηφιακή οικονομία
- συνοχή, ανθεκτικότητα και αξίες
- φυσικοί πόροι και περιβάλλον
- μετανάστευση και διαχείριση των συνόρων
- ασφάλεια και άμυνα
- γειτονικές χώρες και υπόλοιπος κόσμος
- ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση
Διορθώσεις
Οι κατ’ αποκοπή διορθώσεις της ετήσιας συνεισφοράς βάσει του ΑΕΕ θα διατηρηθούν για τη Δανία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία και τη Σουηδία.
Ταμείο ανάκαμψης
Το ταμείο ανάκαμψης θα παράσχει στην Ένωση, μέσω του NGEU, τα αναγκαία μέσα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ανέκυψαν από την πανδημία COVID-19. Βάσει της συμφωνίας, η Επιτροπή θα μπορεί να δανειστεί έως και 750 δισ. ευρώ στις αγορές. Τα κονδύλια αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δάνεια αντιστήριξης και για δαπάνες που διοχετεύονται μέσω των προγραμμάτων του ΠΔΠ. Το κεφάλαιο που θα συγκεντρωθεί από τις χρηματοπιστωτικές αγορές θα εξοφληθεί έως το 2058.
Τα διαθέσιμα ποσά στο πλαίσιο του NGEU θα κατανεμηθούν σε επτά επιμέρους προγράμματα:
Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), ReactEU, Ορίζων Ευρώπη, InvestEU, Αγροτική Ανάπτυξη, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και RescEU.
Δάνεια και επιχορηγήσεις
Από τη δέσμη μέτρων θα διανεμηθούν 390 δισ. ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη και 360 δισ. ευρώ σε δάνεια.
Κονδύλια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF)
Το σχέδιο εξασφαλίζει ότι τα κονδύλια θα διοχετευθούν στις χώρες και τους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση: το 70% των επιχορηγήσεων από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα δεσμευθεί για τα έτη 2021 και 2022 και το 30% θα δεσμευθεί για το 2023.
Τα κονδύλια από τον RRF για το 2021-2022 θα καθοριστούν σύμφωνα με τα κριτήρια κατανομής της Επιτροπής λαμβανομένων υπόψη του αντίστοιχου βιοτικού επιπέδου, του μεγέθους και των επιπέδων ανεργίας των κρατών μελών.
Για τα κονδύλια του 2023, το κριτήριο της ανεργίας θα αντικατασταθεί από την απώλεια ΑΕγχΠ το 2020 και το 2021.
Διακυβέρνηση και προϋποθέσεις
Σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης, τα κράτη μέλη θα καταρτίσουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για την περίοδο 2021-2023, τα οποία θα πρέπει να συνάδουν με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις και να συμβάλουν στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Ειδικότερα, τα σχέδια πρέπει να τονώσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση και να ενισχύσουν την «οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα» των χωρών της ΕΕ. Θα επανεξεταστούν δε το 2022. Η αξιολόγηση αυτών των σχεδίων θα εγκριθεί από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία βάσει πρότασης της Επιτροπής.
Οι επιχορηγήσεις θα εκταμιευθούν μόνον εφόσον πληρούνται τα συμφωνηθέντα ορόσημα και οι στόχοι που καθορίζονται στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Εάν, κατ’ εξαίρεση, ένα ή περισσότερα κράτη μέλη θεωρούν ότι υπάρχουν σοβαρές παρεκκλίσεις από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών οροσήμων και στόχων, μπορούν να ζητήσουν από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να παραπέμψει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Δράση για το κλίμα
Το 30% των συνολικών δαπανών του ΠΔΠ και του μέσου Next Generation EU θα απευθύνεται σε έργα που αφορούν το κλίμα. Οι δαπάνες στο πλαίσιο του ΠΔΠ και του Next Generation EU θα συμμορφώνονται με τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα έως το 2030 και τη Συμφωνία των Παρισίων.
Κράτος δικαίου
Τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης θα προστατεύονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της Ένωσης, ιδίως τις αξίες του άρθρου 2 της ΣΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει επίσης τη σημασία του σεβασμού του κράτους δικαίου. Με βάση αυτό το πλαίσιο, θα θεσπιστεί ένα καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού και του Next Generation EU.
Ίδιοι πόροι
Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να παράσχουν στην ΕΕ νέους πόρους για την αποπληρωμή των κονδυλίων που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του μέσου Next Generation EU. Ενέκριναν νέα εισφορά για τα πλαστικά που θα θεσπιστεί το 2021. Το ίδιο έτος, η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για μέτρο προσαρμογής άνθρακα και για ψηφιακή εισφορά, που αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή έως τα τέλη του 2022.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή αναμένεται να επανέλθει με αναθεωρημένη πρόταση για το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ), επεκτείνοντάς το ενδεχομένως στην αεροπορία και τη ναυτιλία. Ενδέχεται επίσης να υπάρξουν και άλλοι νέοι πόροι, όπως ο φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Τα έσοδα από τους νέους ίδιους πόρους που θα καθιερωθούν μετά το 2021 θα χρησιμοποιηθούν για την πρόωρη εξόφληση δανείων στο πλαίσιο του NGEU.
Θα δημιουργηθεί αποθεματικό για το Brexit, ύψους 5 δισ. ευρώ, για τη στήριξη των κρατών μελών και των οικονομικών τομέων που έχουν πληγεί περισσότερο από το Brexit.
Ιστορικό
Στις 10 Ιουλίου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Charles Michel, παρουσίασε την πρότασή του για το ΠΔΠ και τη δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη.
«Οι στόχοι για την ανάκαμψή μας μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις λέξεις: σύγκλιση, ανθεκτικότητα, μετασχηματισμός. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε η COVID-19, μεταρρύθμιση των οικονομιών μας και αναμόρφωση των κοινωνιών μας», δήλωσε.
Μετά από διμερείς επαφές του με ηγέτες της ΕΕ, ο Πρόεδρος κ. Michel εντόπισε έξι «δομικά στοιχεία» μιας πιθανής συμφωνίας.
Στις 19 Ιουνίου, οι ηγέτες της ΕΕ πραγματοποίησαν βιντεοδιάσκεψη κατά την οποία αντάλλαξαν απόψεις ως προς την πρόταση για ένα νέο σχέδιο ανάκαμψης και για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2027 που παρουσίασε στις 27 Μαΐου 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μετά τη σύνοδο, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Charles Michel, ξεκίνησε πολιτικές διαπραγματεύσεις με τους ηγέτες της ΕΕ.
Στις 23 Απριλίου 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να επεξεργαστεί τη σύσταση ταμείου ανάκαμψης με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19. Οι ηγέτες κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως πρόταση, καθώς και να διευκρινίσει τη σχέση μεταξύ του ταμείου ανάκαμψης και του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ.
