Ένας χρόνος από τον κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις πρώτες ετήσιες εκθέσεις αυτοαξιολόγησης από το Facebook, την Google, τη Microsoft, τη Mozilla, το Twitter και 7 ευρωπαϊκές επαγγελματικές ενώσεις στο πλαίσιο του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση. Οι εκθέσεις από τους υπογράφοντες τον κώδικα καταγράφουν την πρόοδο που σημειώθηκε το προηγούμενο έτος στην καταπολέμηση της διαδικτυακής παραπληροφόρησης. Ο αυτορρυθμιστικός κώδικας δεοντολογίας τέθηκε σε εφαρμογή τον Οκτώβριο του 2018 και αποτελεί σημαντικό πυλώνα του σχεδίου δράσης κατά της παραπληροφόρησης.

Η επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων Βιέρα Γιούροβα, ο επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας Τζούλιαν Κινγκ και η επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας Μαρίγια Γκάμπριελ προέβησαν στην παρακάτω κοινή δήλωση:

«Χαιρετίζουμε τη δημοσίευση των αυτοαξιολόγησεων από τους υπογράφοντες τον κώδικα δεοντολογίας σχετικά με την υλοποίηση των δεσμεύσεών τους. Ειδικότερα, επικροτούμε τη δέσμευση των διαδικτυακών πλατφορμών να γίνουν πιο διαφανείς όσον αφορά τις πολιτικές τους και να εντείνουν τη συνεργασία με ερευνητές, ελεγκτές γεγονότων και τα κράτη μέλη. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές ως προς τον βαθμό προόδου μεταξύ των υπογραφόντων και οι εκθέσεις παρέχουν ελάχιστα στοιχεία για τον πραγματικό αντίκτυπο των μέτρων αυτορρύθμισης που ελήφθησαν το προηγούμενο έτος, καθώς και των μηχανισμών ανεξάρτητου ελέγχου.

Αν και οι ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 προφανώς δεν διεξήχθησαν χωρίς παραπληροφόρηση, οι ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν και η μηνιαία υποβολή εκθέσεων πριν από τις εκλογές συνέβαλαν στον περιορισμό του χώρου για παρεμβάσεις και στη βελτίωση της ακεραιότητας των υπηρεσιών, στην άρση των οικονομικών κινήτρων για παραπληροφόρηση και στην εξασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας στις πολιτικές και θεματικές διαφημίσεις.Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αυτοματοποιημένη προπαγάνδα και παραπληροφόρηση σε ευρεία κλίμακα και πρέπει να γίνουν περισσότερες προσπάθειες σε όλους τους τομείς του κώδικα. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε τη νέα αυτή κατάσταση ως φυσιολογική.

Παρότι οι προσπάθειες των διαδικτυακών πλατφορμών και των ελεγκτών γεγονότων είναι δυνατόν να μειώσουν την επιβλαβή μεταδοτικότητα μέσω των υπηρεσιών των πλατφορμών, υπάρχει ακόμα επείγουσα ανάγκη να εδραιωθεί από τις διαδικτυακές πλατφόρμες μια ουσιαστική συνεργασία με ευρύτερο φάσμα αξιόπιστων και ανεξάρτητων οργανισμών. Η πρόσβαση στα δεδομένα που έχει δοθεί μέχρι σήμερα εξακολουθεί να μην ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ανεξάρτητων ερευνητών.

Τέλος, παρά τις σημαντικές δεσμεύσεις που ανέλαβαν όλοι οι υπογράφοντες, μας λυπεί το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν προσυπογράψει τον κώδικα πρόσθετες πλατφόρμες ή επιχειρηματικοί φορείς από τον τομέα της διαφήμισης.»

Κύρια πορίσματα από τις εκθέσεις αυτοαξιολόγησης

Σε σύγκριση με τα στοιχεία του Οκτωβρίου 2018, οι υπογράφοντες τον κώδικα δεοντολογίας υποδεικνύουν βελτίωση της διαφάνειας. Ο διάλογος με τις πλατφόρμες όσον αφορά τις πολιτικές τους κατά της παραπληροφόρησης είναι στενότερος.
Παρά την πρόοδο που αναφέρεται σε σχέση με τις δεσμεύσεις υπό την παρακολούθηση της Επιτροπής από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο ενόψει των ευρωεκλογών του 2019, δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην υλοποίηση των δεσμεύσεων για την ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτών και της ερευνητικής κοινότητας. Η παροχή δεδομένων και εργαλείων αναζήτησης εξακολουθεί να είναι αποσπασματική και αυθαίρετη και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ερευνητών για τη διενέργεια ανεξάρτητου ελέγχου.
Το εύρος των ενεργειών που ανέλαβε κάθε πλατφόρμα για την υλοποίηση των δεσμεύσεών της διαφέρει σημαντικά. Ομοίως, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς την εφαρμογή της πολιτικής των πλατφορμών, τη συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη και την ευαισθησία για τα εκάστοτε εκλογικά πλαίσια.
Οι εκθέσεις παρέχουν πληροφορίες για τις πολιτικές εφαρμογής του κώδικα, συμπεριλαμβανομένων ειδικών παραμέτρων για την ΕΕ. Διαφέρουν ως προς τη συνοχή τους και το επίπεδο λεπτομέρειας. Οι παράμετροι που παρέχονται είναι κυρίως δείκτες επιδόσεων, π.χ. ο αριθμός των λογαριασμών που αφαιρέθηκαν.

Επόμενα βήματα

Η συνολική αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με την αποτελεσματικότητα του κώδικα δεοντολογίας βρίσκεται σε εξέλιξη. Εκτός από τις αυτοαξιολογήσεις από τους υπογράφοντες, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη:

Στοιχεία που παρέχει η ομάδα των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA), όπως προβλέπεται στο σχέδιο δράσης κατά της παραπληροφόρησης.
Αξιολόγηση από τρίτο φορέα που έχουν επιλέξει οι υπογράφοντες, όπως προβλέπεται από τον κώδικα δεοντολογίας.
Αξιολόγηση από ανεξάρτητο σύμβουλο που έχει προσλάβει η Επιτροπή, η οποία αναμένεται αρχές του 2020.
Τους προσεχείς μήνες, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση για τις εκλογές του 2019 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή θα παρουσιάσει τη συνολική της αξιολόγηση στις αρχές του 2020. Εάν τα αποτελέσματα στο πλαίσιο του κώδικα αποδειχθούν μη ικανοποιητικά, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει περαιτέρω μέτρα, μεταξύ άλλων ρυθμιστικού χαρακτήρα.

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει ενεργά την παραπληροφόρηση από το 2015. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2015, συστάθηκε η ειδική ομάδα «East StratCom» στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), με στόχο την «αντίδραση στην εκστρατεία παραπληροφόρησης της Ρωσίας». Το 2016 εγκρίθηκε το κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και ακολούθησε η κοινή ανακοίνωση με τίτλο «Αύξηση της ανθεκτικότητας και ενίσχυση των ικανοτήτων για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών» το 2018.

Τον Απρίλιο του 2018, η Επιτροπή παρουσίασε μια ευρωπαϊκή προσέγγιση και εργαλεία αυτορρύθμισης για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο. Τον Οκτώβριο του 2018, ο κώδικας δεοντολογίας υπεγράφη από το Facebook, την Google, το Twitter και τη Mozilla, καθώς και από επαγγελματικές ενώσεις εκπροσώπησης διαδικτυακών πλατφορμών, του διαφημιστικού κλάδου και των διαφημιστών. Οι αυτοαξιολογήσεις που δημοσιεύονται σήμερα ακολουθούν τις βασικές εκθέσεις που υποβλήθηκαν τον Ιανουάριο του 2019, καθώς και τις μηνιαίες εκθέσεις του Facebook, της Google και του Twitter από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 2019, με επίκεντρο την υλοποίηση των δεσμεύσεων σχετικά με την ακεραιότητα των ευρωπαϊκών εκλογών. Το 2019 προσυπέγραψε τον κώδικα και η Microsoft.

Σε κοινή ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2019, η Επιτροπή και η ύπατη εκπρόσωπος ενημέρωσαν σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τα κυριότερα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις ευρωπαϊκές εκλογές. Στην έκθεση επισημαίνεται ότι, αν και οι εκλογές του Μαΐου προφανώς δεν διεξήχθησαν χωρίς παραπληροφόρηση, οι ενέργειες που ανέλαβε η ΕΕ —σε συνδυασμό με πολλούς δημοσιογράφους, ελεγκτές γεγονότων, πλατφόρμες, εθνικές αρχές, ερευνητές και την κοινωνία των πολιτών— συνέβαλαν ώστε να στενέψουν τα περιθώρια για εξωτερικές παρεμβάσεις και για συντονισμένες εκστρατείες χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Για περισσότερες πληροφορίες

Αυτοαξιολογήσεις και αναλυτικό σημείωμα

Ενημερωτικό δελτίο: Σχέδιο δράσης κατά της παραπληροφόρησης — έκθεση σχετικά με την πρόοδο

Δελτίο τύπου: Πριν από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η ΕΕ παρουσιάζει την πρόοδο που επιτεύχθηκε στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης

Κώδικας δεοντολογίας — ερωτήσεις και απαντήσεις

Κοινή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης κατά της παραπληροφόρησης

Σχέδιο δράσης κατά της παραπληροφόρησης

Ανακοίνωση «Αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο: μια ευρωπαϊκή προσέγγιση»

Ιστότοπος EU vs disinfo