Η Κύπρος, η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ρουμανία είναι οι τέσσερις χώρες της ΕΕ των οποίων οι πολίτες χρειάζονται βίζα για να εισέλθουν στις ΗΠΑ, ενώ οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι πολίτες εξαιρούνται για σύντομα ταξίδια (μέχρι 90 ημέρες συνολικά, σε οποιοδήποτε διάστημα 180 ημερών), όπως και οι πολίτες των ΗΠΑ όταν επισκέπτονται την ΕΕ.

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αν κάποια τρίτη χώρα δεν άρει την ανάγκη έκδοσης θεώρησης εντός 24 μηνών από την επίσημη ειδοποίηση περί μη αμοιβαιότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εκδώσει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την αναστολή της εξαίρεσης από την υποχρέωση θεωρήσεως των πολιτών της για 12 μήνες. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Συμβούλιο μπορούν να ανακαλέσουν τέτοιου είδους πράξεις.

Η κατάσταση που αφορά τις τέσσερις χώρες της ΕΕ ήρθε στην επιφάνεια επίσημα στις 12 Απριλίου 2014 (συμπεριλαμβανομένης τότε της Πολωνίας, της οποίας όμως οι πολίτες μπορούν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ χωρίς βίζα από το προηγούμενο έτος), άρα η προθεσμία για την ανάληψη δράσης από την Επιτροπή εξέπνευσε στις 12 Απριλίου 2016.

Το Κοινοβούλιο έχει ήδη ζητήσει από την Επιτροπή να συμμορφωθεί με τους ισχύοντες κανόνες σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε το Μάρτιο του 2017.

Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι «το επίμαχο ζήτημα είναι, επομένως, ζήτημα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά και ζήτημα θεσμικό, καθώς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στερούνται επί του παρόντος το δικαίωμά τους να συμμετέχουν επαρκώς […] στη δεύτερη φάση της εφαρμογής του μηχανισμού αμοιβαιότητας».

Το σχέδιο ψηφίσματος τονίζει επίσης ότι η επαναφορά του καθεστώτος των θεωρήσεων για τους πολίτες των ΗΠΑ θα είναι αποτελεσματική μόνο αν η κατ’ εξουσιοδότηση πράξη δεν ανακληθεί από το Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο (Άρθρο 290(2) ΣΕΕ).

Επόμενα βήματα

Το μη νομοθετικό ψήφισμα θα υποβληθεί σε επόμενη σύνοδο της ολομέλειας, σε συνέχεια ερωτήματος προς την Επιτροπή – το οποίο επίσης υιοθετήθηκε από την επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών την Τρίτη, με 40 ψήφους υπέρ, 21 κατά και πέντε αποχές.