ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Τα επίπεδα των διδάκτρων, των υποτροφιών και των δανείων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εξακολουθούν να παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές σε ολόκληρη την Ευρώπη, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε σήμερα το Δίκτυο Eυρυδίκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η έκθεση, η οποία καλύπτει 33 χώρες της Ευρώπης, αποκαλύπτει ότι τα συστήματα των διδάκτρων παρέμειναν σχετικά σταθερά σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, παρά ορισμένες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις. Η Γερμανία είναι η μόνη χώρα η οποία πρόσφατα κατάργησε τα δίδακτρα, παρόλο που τα είχε καθιερώσει μόλις το 2007.

Το 2014, η Εσθονία τροποποίησε σημαντικά το χρηματοδοτικό της σύστημα, συνδέοντας τα δίδακτρα με τις επιδόσεις των φοιτητών: μόνο οι φοιτητές που αδυνατούν να προχωρήσουν στις σπουδές τους (που δεν επιτυγχάνουν δηλαδή τον απαιτούμενο αριθμό ακαδημαϊκών μονάδων κάθε χρόνο) πληρώνουν δίδακτρα. Παρομοίως και σε άλλες χώρες, όπως η Τσεχική Δημοκρατία, η Ισπανία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Πολωνία και η Σλοβακία, τα δίδακτρα συνδέονται με τις χαμηλές επιδόσεις.

Τα υψηλότερα δίδακτρα στην Ευρώπη καταβάλλονται στο Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία), έπειτα από τη σημαντική μεταρρύθμιση του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το 2012. Τα δίδακτρα δεν καταβάλλονται αμέσως, αλλά μόνο μετά την αποφοίτηση, στην περίπτωση που το εισόδημα των φοιτητών υπερβαίνει ένα καθορισμένο κατώτατο όριο – μοναδική περίπτωση στην Ευρώπη. Σχετικά υψηλά δίδακτρα καταβάλλονται προκαταβολικά από τους φοιτητές στην Ιρλανδία, στην Ιταλία, στη Λετονία, στη Λιθουανία, στην Ουγγαρία, στις Κάτω Χώρες και στη Σλοβενία.

«Η βελτίωση της πρόσβασης των νέων μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την Ευρώπη. Κατά τον τρόπο αυτό όχι μόνο θα έχουν οι νέοι μας πολύ περισσότερες πιθανότητες να βρουν μια καλή θέση εργασίας, αλλά επίσης, θα βελτιωθούν οι οικονομίες μας, που έχουν ανάγκη από την καινοτομία και τη δημιουργικότητα που φέρνουν οι ταλαντούχοι πτυχιούχοι» δήλωσε η αρμόδια επίτροπος για θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας κ. Ανδρούλλα Βασιλείου. «Όταν τα κράτη μέλη αποφασίζουν να προβούν στην καθιέρωση διδάκτρων θα πρέπει πάντοτε να προβλέπουν μέτρα, για παράδειγμα υποτροφίες, ώστε να εξασφαλίζεται σε όλους η ισότιμη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ειδικά δε στους φοιτητές που προέρχονται από τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις.»

Η έκθεση National student fee and support systems in European Higher Education 2014/2015 (Εθνικά συστήματα διδάκτρων και στήριξης των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση 2014/2015) επισημαίνει μεγάλες διαφορές στον αριθμό των φοιτητών που καταβάλλουν δίδακτρα σε κρατικά ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε αρκετές χώρες– στην Κύπρο, στη Δανία, στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στη Μάλτα, στη Φινλανδία, στη Σουηδία, στο Η.Β (Σκωτία), στη Νορβηγία και στην Τουρκία – δεν υπάρχουν δίδακτρα. Στο άλλο άκρο της κλίμακας βρίσκονται εννέα χώρες όπου όλοι οι προπτυχιακοί φοιτητές καταβάλλουν δίδακτρα [Τσεχική Δημοκρατία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβακία, Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία), Ισλανδία, Λιχτενστάιν].

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες χορηγούνται υποτροφίες σε ένα μικρό μόνο αριθμό φοιτητών. Σε εννέα χώρες χορηγούνται υποτροφίες σε όλους ανεξαιρέτως τους φοιτητές (Κύπρος, Δανία, Μάλτα, Φινλανδία) ή στην πλειονότητα των φοιτητών [Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο (Σκωτία), στη Σουηδία, Νορβηγία]. Η Ισλανδία είναι η μόνη χώρα που δεν προβλέπει κρατικό σύστημα υποτροφιών, αν και πλέον το ζήτημα αυτό έχει αρχίσει να αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων.

Σε 35 εκπαιδευτικά συστήματα (ορισμένες χώρες διαθέτουν περισσότερα από ένα συστήματα, π.χ. Βέλγιο, Η.Β) οι υποτροφίες χορηγούνται σε συνάρτηση με την οικονομική κατάσταση ορισμένων ή όλων των φοιτητών (η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία προσφέρουν καθολικές υποτροφίες σε φοιτητές πλήρους απασχόλησης υπό τον όρο ότι πληρούν ορισμένες βασικές απαιτήσεις όσον αφορά τις ακαδημαϊκές επιδόσεις τους) και 23 συστήματα προσφέρουν υποτροφίες λόγω αριστείας ύστερα από αξιολόγηση των ακαδημαϊκών επιδόσεων των φοιτητών. Σχεδόν όλα τα εν λόγω συστήματα συνδυάζουν υποτροφίες που χορηγούνται βάσει της οικονομικής κατάστασης των φοιτητών και υποτροφίες που χορηγούνται βάσει των ακαδημαϊκών τους επιδόσεων.

Στις μισές περίπου από τις καλυπτόμενες χώρες σημαντικό ρόλο για τη στήριξη των φοιτητών διαδραματίζουν τα φοιτητικά δάνεια. Στο ίδιο πλαίσιο, επίσης στις μισές περίπου χώρες, ορισμένες πτυχές της στήριξης εξαρτώνται από τη συνολική οικογενειακή κατάσταση και δεν καταβάλλονται απευθείας στους φοιτητές, αλλά στους γονείς μέσω φοροαπαλλαγών ή οικογενειακών επιδομάτων.

Γενικό πλαίσιο

Η παρούσα ετήσια έκθεση του Δικτύου Eυρυδίκη περιέχει συγκριτική επισκόπηση των διδάκτρων και των συστημάτων στήριξης των φοιτητών (υποτροφίες και δάνεια). Καλύπτονται 33 ευρωπαϊκές χώρες (τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία, το Μαυροβούνιο και η Τουρκία).

Επίσης παρέχονται πληροφορίες ανά χώρα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

Τα δίδακτρα (που διαφοροποιούνται ανάλογα με τον κύκλο σπουδών– προπτυχιακές/μεταπτυχιακές σπουδές), που παρουσιάζονται ανά έτος (για φοιτητές μερικής ή πλήρους φοίτησης), και παρέχονται στοιχεία για το κατά πόσο οι φοιτητές από άλλες χώρες καταβάλλουν διαφορετικά δίδακτρα από εκείνα που καταβάλλουν οι φοιτητές της χώρας/ΕΕ. Τα δίδακτρα περιλαμβάνουν όλα τα έξοδα στα οποία προβαίνουν οι φοιτητές – όπως έξοδα εγγραφής, εισαγωγής και πιστοποίησης.

Παροχή στήριξης μέσω υποτροφιών, που διακρίνονται σε υποτροφίες βάσει της οικονομικής κατάστασης και σε υποτροφίες βάσει των ακαδημαϊκών επιδόσεων.

Περιλαμβάνονται τρία επιπλέον στοιχεία, στον βαθμό που αποτελούν κύριο χαρακτηριστικό της στήριξης προς τους φοιτητές: δάνεια (αν υπάρχει εθνικό σύστημα δανείων λόγω σπουδών με την προϋπόθεση ότι τα συνάπτει πάνω από το 5% των φοιτητών) φοροαπαλλαγές για τους γονείς και οικογενειακά επιδόματα.

Σύντομη περιγραφή των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων που έχουν αντίκτυπο στο κρατικό σύστημα διδάκτρων και στήριξης, οι οποίες προς το παρόν αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων από τις κυβερνήσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία μιας άλλης έκθεσης που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο (βλ. IP/14/709), η καθιέρωση διδάκτρων αυξάνει, συνήθως, το συνολικό ποσό των πόρων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, μολονότι τα επιπλέον έσοδα που προέρχονται από τα δίδακτρα δεν επενδύονται πάντοτε με τρόπους –όπως πρόσθετες θέσεις διδακτικού προσωπικού — που να βελτιώνουν άμεσα τη σπουδαστική εμπειρία.

Από την εν λόγω έκθεση προκύπτει επίσης ότι τα δίδακτρα, σφαιρικά, δεν έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις εγγραφές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ακόμη και μεταξύ φοιτητών από χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικές ομάδες, εκτός εάν το μέγεθος της μεταβολής είναι εξαιρετικά μεγάλο. Ωστόσο οι αυξήσεις των διδάκτρων μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των εγγραφών φοιτητών μεγαλύτερης ηλικίας. Στην ίδια έκθεση υπογραμμίζεται ότι οι υποτροφίες και/ή τα δάνεια είναι ζωτικής σημασίας για την εξουδετέρωση των αρνητικών συνεπειών της εισαγωγής διδάκτρων ή της αύξησης των διδάκτρων στις εγγραφές στο πανεπιστήμιο, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες.

Ευρυδίκη

Το Δίκτυο Ευρυδίκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέχει πληροφορίες και αναλύσεις σχετικά με τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα και πολιτικές. Αποτελείται από 40 εθνικές μονάδες που εδρεύουν σε 36 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus της ΕΕ (κράτη μέλη της ΕΕ, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Μαυροβούνιο, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Νορβηγία, Σερβία και Τουρκία). Ο συντονισμός και η διαχείριση του δικτύου γίνεται από τον εκτελεστικό οργανισμό εκπαίδευσης, οπτικοακουστικών μέσων και πολιτισμού της ΕΕ στις Βρυξέλλες που συντάσσει τις εκθέσεις του δικτύου και προσφέρει διάφορες δυνατότητες σε απευθείας σύνδεση (online).

Περισσότερες πληροφορίες

Πλήρης έκθεση (EN)

Ευρωπαϊκή Επιτροπή Εκπαίδευση και κατάρτιση

Δικτυακός τόπος της κ. Ανδρούλλας Βασιλείου

Ακολουθήστε την κ. Ανδρούλλα Βασιλείου στο Twitter @VassiliouEU

Αρμόδιοι επικοινωνίας:Dennis Abbott (+32 2 295 92 58); Twitter: @DennisAbbottΝτίνα Αβραάμ (+32 2 295 96 67) Για το κοινό: Europe Direct τηλεφωνικά 00 800 6 7 8 9 10 11 ή με ηλ.ταχυδρομείο

Παράρτημα

Ποσοστό φοιτητών που καταβάλλουν δίδακτρα για τον πρώτο κύκλο προγραμμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, 2014/15