Κάθε χρόνο, στις 19 Αυγούστου, εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπιστικής Βοήθειας στη μνήμη των θυμάτων της επίθεσης στα γραφεία του ΟΗΕ στη Βαγδάτη το 2003 που προκάλεσε το θάνατο 22 ατόμων, μεταξύ των οποίων και ο ειδικός αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στο Ιράκ, Sergio Vieira de Mello.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση – η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη – είναι ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσμίως. Το έργο της ΕΕ στον τομέα αυτό έχει την αμέριστη υποστήριξη των Ευρωπαίων πολιτών: εννιά στους δέκα θεωρούν σημαντικό το γεγονός ότι η ΕΕ χρηματοδοτεί δράσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου.

Το 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βοήθησε 124 εκατομμύρια άτομα σε περισσότερες από 90 χώρες και φέτος εξακολουθεί να παρέχει βοήθεια σε όσους την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, όπως στα θύματα των συγκρούσεων στη Συρία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Νότιο Σουδάν, στους επιζώντες των φυσικών καταστροφών στην Ασία, σε όσους πλήττονται από επισιτιστική ανασφάλεια στην περιοχή του Σαχέλ και σε ευάλωτους πληθυσμούς που έχουν παγιδευτεί σε «ξεχασμένες» κρίσεις, όπως το δράμα των Κολομβιανών προσφύγων ή η σύγκρουση στην πολιτεία Kachin στη Μιανμάρ/Βιρμανία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορηγεί την ανθρωπιστική βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο, συμπράττοντας με περισσότερες από 200 ανθρωπιστικές οργανώσεις, π.χ. μη κυβερνητικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη και ο Ερυθρός Σταυρός. Χάρη στην αλληλεγγύη των Ευρωπαίων πολιτών, χιλιάδες εργαζόμενοι στον ανθρωπιστικό τομέα βοηθούν και δίνουν ελπίδα σε θύματα συγκρούσεων ή φυσικών καταστροφών. Η απρόσκοπτη και ασφαλής πρόσβαση στα θύματα είναι ουσιώδους σημασίας για να σωθούν οι ζωές εκείνων που έχουν ανάγκη.

Αύξηση των επιθέσεων

Οι επιθέσεις εναντίον εργαζομένων που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια είναι συχνότερες από ποτέ. Το 2013, 454 εργαζόμενοι δέχθηκαν έναν αριθμό-ρεκόρ επιθέσεων. Πάνω από το ένα τρίτο των θυμάτων (155) σκοτώθηκαν (σύμφωνα με τα στοιχεία του aidworkersecurity.org της 15ης Ιουλίου 2014).

Κύριος στόχος των επιθέσεων είναι εθνικοί υπάλληλοι, ενώ μόνον ένα στα έξι θύματα είναι διεθνείς εργαζόμενοι ανθρωπιστικής βοήθειας (στοιχεία του 2013).

Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι βρίσκονται σε επισφαλείς καταστάσεις και διατρέχουν κίνδυνο βίαιων επιθέσεων. Η εργασία όσων δραστηριοποιούνται στην ανθρωπιστική βοήθεια έχει γίνει πιο επικίνδυνη και, ως αποτέλεσμα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά κινδυνεύουν να λαμβάνουν λιγότερο ή και καθόλου βοήθεια. Χιλιάδες ευάλωτων ατόμων μπορεί να μείνουν χωρίς ζωτική υποστήριξη εάν, λόγω της έλλειψης ασφάλειας, οι ανθρωπιστικές αποφασίσουν να αναστείλουν τις επιχειρήσεις τους ή να αποσυρθούν από τις επικίνδυνες περιοχές.

Πρώτο στον πίνακα των χωρών όπου σημειώθηκαν επιθέσεις έρχεται το Αφγανιστάν με 400 περιστατικά την περίοδο 2007-2013, δηλαδή διπλάσια σε σχέση με τη δεύτερη χώρα του πίνακα, τη Σομαλία.

Πρόσφατα παραδείγματα επιθέσεων εναντίον εργαζομένων ανθρωπιστικής βοήθειας

Από τα μέσα του 2010, κάθε μήνα χωρίς εξαίρεση, σημειώνονται επιθέσεις κατά εργαζομένων που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια στο Αφγανιστάν. Τον φετινό Ιούνιο, οκτώ ναρκοσυλλέκτες μη κυβερνητικών οργανώσεων σκοτώθηκαν και άλλοι τρεις τραυματίστηκαν την ώρα που εργάζονταν για την εξουδετέρωση ενός ναρκοπεδίου.

Στη Σομαλία, τον Δεκέμβριο του 2013, τέσσερις γιατροί (τρεις Σύριοι και ένας Σομαλός) σκοτώθηκαν από ενόπλους ενώ ταξίδευαν προς μια κλινική. Στην ίδια επίθεση σκοτώθηκαν δύο σωματοφύλακες και τραυματίστηκαν ένας Σύριος και ένα Σομαλός γιατρός.

Στην περιφέρεια Τζονγκλέι στο Νότιο Σουδάν, τρεις ντόπιοι εργαζόμενοι στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας σκοτώθηκαν τον Ιανουάριο από ένοπλη ομάδα που λεηλάτησε εγκαταστάσεις των Ηνωμένων Εθνών και μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Αν και δεν περιλαμβάνεται στις κορυφαίες δέκα χώρες του παραπάνω πίνακα, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχει τα τελευταία χρόνια καταστεί μία από τις πιο επικίνδυνες χώρες για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Η κατάσταση ασφαλείας έχει επιδεινωθεί από τα μέσα του 2013. Τον φετινό Απρίλιο τρεις εργαζόμενοι ανθρωπιστικής βοήθειας σκοτώθηκαν από ένοπλους πρώην αντάρτες Seleka κατά τη διάρκεια συνάντησης με τοπικούς ηγέτες για την παροχή ιατρικής περίθαλψης και πρόσβασης. Σκοτώθηκαν επίσης δεκαπέντε ακόμη άτομα, όλοι οι τοπικοί αρχηγοί.

Επιθέσεις κατά εργαζομένων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας συνεχίζονται στη Συρία. Περίπου 60 εργαζόμενοι στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας σκοτώθηκαν από το 2011 και μετά. Η ανησυχία για την ασφάλεια του προσωπικού και των επιχειρήσεων των ανθρωπιστικών οργανώσεων είναι περισσότερο από ποτέ έντονη για όλες τις περιοχές της Συρίας, καθώς σημειώνονται επιθέσεις κατά ασθενοφόρων και οχημάτων του ΟΗΕ και απαγωγές εργαζομένων στον ανθρωπιστικό τομέα.

Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο

Οι εργαζόμενοι στον ανθρωπιστικό τομέα δρουν αμερόληπτα – παρέχοντας βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκείας, φύλου, εθνοτικής καταγωγής ή πολιτικών πεποιθήσεων.

Οι επιθέσεις κατά του προσωπικού ανθρωπιστικής βοήθειας αποτελούν παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου το οποίο περιγράφει τις ευθύνες των κρατών και των μη κρατικών φορέων κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων όσον αφορά βασικά ζητήματα, όπως το δικαίωμα σε ανθρωπιστική βοήθεια, η προστασία των αμάχων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων που παρέχουν ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και η προστασία των προσφύγων, των γυναικών και των παιδιών. Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο είναι δεσμευτικό για όλα τα κράτη και τους μη κρατικούς παράγοντες σε περίοδο συγκρούσεων. Παρ’ όλα αυτά, παραβιάζεται όλο και περισσότερο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί ενεργά τη συμμόρφωση προς το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί δράσεις επιμόρφωσης στο δίκαιο αυτό για το πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό που λαμβάνει μέρος σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η εκπαιδευτική αποστολή της ΕΕ στο Μαλί (EUTM) το 2013.

Ιστορικό της ανθρωπιστικής δράσης της ΕΕ

Η Ευρώπη είναι υπερήφανη για τη μακροχρόνια παράδοσή της στον ανθρωπιστικό τομέα και είναι κοιτίδα πολλών διάσημων οργανώσεων ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ πάντοτε προσέφεραν γενναιόδωρη υποστήριξη στα θύματα καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο σύνολό της, παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια. Το 1992 δημιούργησε την Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECHO) «για να εξασφαλίσει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη παρέμβαση». Τον Φεβρουάριο του 2010, η ECHO μετονομάστηκε σε Γενική Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας και η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα διορίστηκε πρώτη επίτροπος Διεθνούς Συνεργασίας, Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Αντιμετώπισης Κρίσεων.

Στο πλαίσιο της σημερινής εντολής της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει βοηθήσει πάνω από 120 εκατομμύρια θύματα φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών ετησίως. Αυτό κατέστη δυνατό με λιγότερο από το 1% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ – λίγο περισσότερα από 2 ευρώ ανά Ευρωπαίο πολίτη.

Περισσότερες πληροφορίες

Αλληλεγγύη στην πράξη:

http://ec.europa.eu/echo/files/core_achievements/solidarity_in_action/index_en.htm?#intro

Ενημερωτικό δελτίο για το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο:

http://ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/thematic/ihl_en.pdf

STATEMENT/14/238: Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπιστικής Βοήθειας 2014: δήλωση της επιτρόπου Κρισταλίνας Γκεοργκίεβα:

Ιστότοπος της υπηρεσίας Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας (ECHO) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής :

http://ec.europa.eu/echo/index_en.htm

Ιστότοπος της επιτρόπου Διεθνούς Συνεργασίας, Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Αντιμετώπισης Κρίσεων Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/georgieva/index_en.htm